پرسش و پاسخ در باره
سازمان ملل متحد
14.07.2007
تصور و واقعيت
پيشگفتار
نقش اصلي سازمان ملل متحددر ترويج صلح و امنيت، توسعه و حقوق بشر در جهان،
10 دسامبر 2001 ،هنگامي كه جايزه نوبل صلح در صدمين سالگرد ايجادآن،به اين
سازمان و دبيركل آن اهدا گرديد، به رسميت شناخته شد. امروز، همه ملت هاي
جهان در فعاليت هاي اين نهاد بين المللي، كه وقف خدمت به بشريت است، شركت
مي كنند. با اين حال و با وجود سابقه درخشان آن در جهان، هنوز سوال هاي
بسيار و برخي سوء تفاهم ها در ارتباط با كار آن وجود دارد. در اين صفحات به
بعضي از سوال هايي كه بيشتر درباره سازمان ملل متحد كنوني پرسيده مي شود،
جواب داده شده است...
سوال و جواب درباره سازمان ملل متحد
سازمان ملل متحد، سازمان بين المللي منحصر به فردي متشكل از 192 كشور مستقل
و نماينده عملا همه كشورهاي جهان است* كه پس از جنگ جهاني دوم به منظور حفظ
صلح و امنيت بين المللي، توسعه روابط دوستانه بين ملت ها و ترويج پيشرفت
اجتماعي، معيارهاي زندگي بهتر و حقوق بشر بنا نهاده شد. كشورهاي عضو سازمان
براساس اصول منشور ملل متحد،يعني معاهده اي بين المللي كه حقوق و وظايف
آنها را به عنوان اعضاي جامعه جهاني به روشني شرح مي دهد، به يكديگرمتعهد
هستند.
حدود 150 رئيس جمهور، نخست وزير و ساير رهبران جهان سپتامبر 2000 در مقر
سازمان ملل متحد ديدار كردند تا برنامه اي براي آينده تهيه و تدوين كنند.
"اعلاميه هزاره" ،حاصل اين ديدار، بين هدف ها و اصول منشور ملل متحد با
دنياي جديد ارتباط برقرار مي كند. كشورهاي عضو براي تحقق اين برنامه،
درباره هدف هاي ويژه و قابل حصول به منظور غلبه بر گرسنگي و فقر، خاتمه
دادن به مناقشات، تامين نيازهاي آفريقا، ترويج دموكراسي و حكومت قانون و
حمايت از محيط زيست ما و تحقق هدف هاي فوق در چارچوب زماني مشخص، به توافق
رسيدند.
*سوئيس و تي مور شرقي جديدترين كشورهاي عضو ملل متحد هستند. مردم سوئيس، كه
از زمان تاسيس سازمان در 1945 از موقعيت ناظر در آن برخوردار بودند، 3 مارس
2002 براي پيوستن به عنوان عضو كامل به اين نهاد جهاني،راي دادند. تي مور
شرقي نيز پس از نيل به استقلال، مه 2002 به سازمان ملل پيوست.
Copyright © United
Nations. UN
WEBSITE SECTION-UNWS/DPI.2003
اطلاعات تا ژوئن 2002
فصل 1: سازمان ملل متحد چه مي كند؟
«... مركزي براي هماهنگي اقدامات ملت ها...»
- منشور ملل متحد (1945)
سازمان ملل متحد چه مي كند؟
خانواده ملل متحد از سازمان هاي زير تشكيل شده است :
· سازمان ملل متحد به مفهوم دقيق كلمه، از 6 ركن اصلي يعني مجمع عمومي،
شوراي امنيت، شوراي اقتصادي و اجتماعي، شوراي قيمومت، ديوان بين المللي
دادگستري، و دبيرخانه تشكيل شده است. همه اين اركان در مقر سازمان ملل متحد
در نيويورك قرار دارند، جز ديوان، كه محل آن در لاهه، هلند است.
· برنامه ها و صندوق هاي ملل متحد، مانند صندوق كودكان ملل متحد (يونيسف)،
برنامه عمران ملل متحد و برنامه جهاني غذا، درزمينه هاي توسعه، كمك
بشردوستانه و حقوق بشر فعاليت مي كنند.
· كارگزاري هاي تخصصي ملل متحد و نهادهاي مشابه در زمينه هايي مانند
بهداشت، كشاورزي، هوانوردي و هواشناسي بين المللي فعاليت دارند. كارگزاري
هاي تخصصي، كه از طريق موافقت نامه هاي ويژه با سازمان ملل متحد ارتباط
دارند، فعاليت خود را با آن هماهنگ مي كنند اما سازمان هايي جدا و مستقل
هستند.
سازمان ملل متحد، برنامه ها و صندوق ها، و كارگزاري هاي تخصصي آن، "نظام
ملل متحد" را تشكيل مي دهند. سازمان ملل متحد، به عنوان خانواده اي از
سازمان ها، فعاليت هاي بسياري انجام مي دهد كه به راه هاي فراوان بر زندگي
همه ما تاثير مي گذارد. اين فعاليت ها، از تصميم شوراي امنيت به اعزام نيرو
براي عمليات حفظ صلح در واكنش به منازعه، تا تعيين ضوابط براي امنيت هوايي
و هماهنگي ارتباطات، از ارسال فوري امكانات اضطراري براي قربانيان فاجعه
هاي طبيعي، تا هماهنگي واكنش به بيماري همه گير ايدز، از كمك به كشورها
براي برگزاري انتخابات آزاد و عادلانه، تا تامين وام هاي كم بهره براي
توسعه تاسيسات زير بنايي كشورهاي فقيرتر را دربرمي گيرد. درنهايت وظيفه
سازمان ملل متحدايجادجهاني سالم تر و با ثبات تر با امكانات و عدالت بيشتر
براي همه ما است. (به
www.unsystem.org
نگاه كنيد)
چرا به سازمان ملل متحد نياز داريم؟
اغلب گفته مي شود اگر سازمان ملل متحد نداشتيم، بايد آن را ايجاد مي كرديم
زيرا:
ـ در جهاني گرفتار مناقشات، سازمان ملل امكان مشورت هاي آني بين دولت ها را
به وجود مي آورد و زمينه برخورد با مشكلات طولاني مدت را فراهم مي سازد.
ـ سازمان ملل ميانجي اقدام در زمينه مسائل مهم جهاني، مانند حفظ محيط زيست
و مبارزه با مواد مخدر است و بهترين ساز و كار موجود را براي بسيج و حفظ
همكاري بين المللي به منظور رسيدگي به اين مسائل فراهم مي كند.
ـ سازمان ملل وكارگزاري هاي آن به ايجاد اقتصادها و ثبات بازارهاي مالي كمك
مي كنند،به ريشه كني بيماري ها، افزايش توليد مواد غذايي و بالا بردن طول
عمرانسان ياري مي رسانند ، از پناهندگان محافظت مي كنند و هنگام بروز
بلاياي طبيعي به سرعت واكنش نشان داده و كمك هاي غذايي ارائه مي دهند.
ـ سازمان ملل و كارگزاري هاي آن، از گروه هاي آسيب پذير مانند كودكان،
پناهندگان، آوارگان، اقليت ها، بوميان و معلولان حمايت مي كنند.
ـ سازمان ملل و كارگزاري هاي آن براي تعيين معيارهاي فني و حقوقي در حوزه
هاي حياتي تعامل جهاني، از معيارهاي امنيت هوايي تا حقوق بشر، تسهيلات لازم
را فراهم مي كنند.
هيچ سازماني در جهان براي پيگيري اين هدف ها مناسب تر از سازمان ملل متحد
نيست زيرا هيچ سازمان ديگري فراگيري و مشروعيت سازمان ملل را ندارد.
سازمان مللمتحد در تاييد فعاليت هاي خود هشت بار جايزه نوبل صلح گرفته است.
آيا سازمان ملل متحد حكومتي جهاني است؟
سازمان ملل متحد حكومتي جهاني نيست و هرگز قرار نبودچنين باشد. سازمان ملل
متحد به عنوان نهادي متشكل از كشورهاي مستقل و داراي حاكميت، فقط كارهايي
را انجام مي دهد كه كشورهاي عضو توافق كرده اند مي تواند انجام دهد. سازمان
ابزار كار آنها است.
آيا كشورها حاكميت خود را در سازمان ملل متحد تفويض مي كنند؟
اعضاي سازمان ملل، ملت هاي داراي حاكميت هستند و منشور ملل متحد يكي از
نيرومندترين محافظان حاكميت ملت ها است و آن را به عنوان يكي از اصول اساسي
خود مقدس مي دارد. در عين حال، بيشتر مسائلي كه جهان امروز با آنها مواجه
است چنان پيچيده اند كه هيچ كشوري نمي تواند به تنهايي به آنها رسيدگي كند.
سازمان ملل متحد مكاني است كه كشورهاي جهان در آنجا گرد مي آيند تا به
مسائل مشترك رسيدگي كنند. همكار ي با ساير كشورها نوعي تمرين حاكميت است نه
محدود كردن آن. كشورها، با همكاري در حوزه هاي خاص از طريق سازمان
ملل،ساختارهايي را به وجود مي آورند كه زندگي بين ملل را ممكن مي كند.
كشورها داوطلبانه تصميم مي گيرند با هم كار كنند زيرا احساس مي كنند بيشتر
به نفع آنها است. جهان شمولي و بي طرفي سازمان ملل زمينه اي مشترك فراهم مي
سازد كه در آن كشورها مي توانند به حداكثر منافع از همكاري دست يابند و در
عين حال اطمينان داشته باشند حاكميت آنها حفظ خواهد شد.
آيا سازمان ملل متحد ابزار قدرت هاي بزرگ است؟
سازمان ملل متحد ابزار همه كشورهاي عضو است كه با بحث و راي دادن درباره
مسائل مهم سياست هاي آن را شكل مي دهند. همه كشورها در مجمع عمومي، حق راي
مشابه دارند و اين امر مجمع عمومي را دموكرات ترين نهاد بين المللي مي
سازد. حتي ايالات متحده و چهار عضو نيرومند ديگري كه در شوراي امنيت قدرت
وتو دارند، اگرچه قادرند هر اقدامي را كه با آن مخالفند متوقف كنند، بايد
نظرات كشورهاي ديگر را هم به حساب آورند و نمي توانند اراده خود را تحميل
كنند. هيچ كشوري، هر قدر نيرومند، نمي تواند به تنهايي سياست هاي سازمان
ملل متحد را ديكته كند.
مجمع عمومي چه مي كند؟
مجمع عمومي جايگاه جهاني منحصر به فردي است كه همه كشورهاي عضو در آن
نماينده دارند. مجمع را مي توان نهادي مشابه پارلمان ملت ها دانست. در
اينجا ـ و فقط در اينجا ـ است كه به مهمترين مسائل جهان رسيدگي مي شود،
جايي كه همه كشورها مي توانند اختلاف هاي خود را ابراز كنند و درباره
چگونگي اقدام به توافق برسند.
همه كشورها در مجمع عمومي حق راي يكسان دارند درست همانطور كه افراد در يك
حكومت مردمي، بدون توجه به اين كه غني يا فقير، قدرتمند يا ضعيف باشند، حق
راي يكسان دارند.بنابراين،راي مجمع عمومي معياري دقيق از افكار عمومي جهاني
است. تصميم هاي مجمع، اگرچه از نظر حقوقي براي كشورهاي عضو الزام آور نيست،
نشانگر اقتدار اخلاقي جامعه ملت ها است.
سازمان ملل متحد از اين نظر كه واقعا «پارلمان ملت ها است»، منحصر به فرد
است.
آيا كشورهاي در حال توسعه بر مجمع عمومي تسلط دارند؟
بعضي از كشورها پيش از سال 1960 درباره «اكثريت خود به خود» كشورهاي صنعتي
شكايت داشتند. پس از 1960 با پيوستن بسياري از كشورهاي تازه استقلال يافته
به سازمان ملل متحد، سايرين درباره «استبداد اكثريت» كشورهاي در حال توسعه
شكايت مي كردند. در واقع، بسته به موضوع مورد بررسي، الگوهاي راي دادن به
شدت تفاوت دارند و كشورهاي همفكر گرايش دارند درباره مسائل مربوط به منافع
مشترك، الگوهاي راي دادن مشابه داشته باشند. اما روحيه همكاري جديد در امور
بين المللي، گرايشي روزافزون به سمت تصميم گيري با اجماع به وجود آورده
است. در نتيجه مذاكره و توافق براي حصول به راه حل هاي قابل قبول طرفين،
اينك بيشتر قطعنامه هاي مجمع عمومي بدون راي گيري تصويب مي شوند.
آيا در سازمان ملل فقط به حرف دولت ها گوش داده مي شود؟
اگرچه سازمان ملل متحد سازماني متشكل از كشورها است، چارچوب آن امكاناتي
براي مشاركت عواملي ديگر فراهم مي سازد كه همكاري آنها براي حل مسائل جهاني
بسيار حياتي است. حضور متنوع جامعه مدني يعني سازمان هاي غير دولتي، جامعه
تجاري، اتحاديه هاي كارگري و صنفي، انجمن هاي حرفه اي، به كار سازمان ملل
متحد كمك مي كند و همكاري آنها بااين سازمان رو به افزايش است. سازمان ملل
همكاري خود را با نهادهاي تحقيقاتي و دانشگاهي، گروه هاي جوانان و ساير
انجمن ها نيز گسترش داده است.
دبيركل به طور منظم با بخش خصوصي مشورت مي كند، با رهبران تجاري و سازمان
هاي تجاري ديدار مي كند و خواهان كمك آنها براي نيل به هدف هاي سازمان ملل
مي شود. دبيركل، به عنوان يك اصل هدايت كننده براي اين رابطه ،يك "توافق
جهاني" را پيشنهاد كرده است كه به موجب آن رهبران تجاري جهان به اصولي در
حوزه هاي حقوق بشر، ضوابط كار و محيط زيست متعهد مي شوند. صدها شركت از
شمال و جنوب، بزرگ و كوچك، همچون اتحاديه هاي كارگري و صنفي و سازمان هاي
غيردولتي در اين توافق شركت دارند. برخلاف بعضي تصورات، توافق فوق از شركت
ها وجهي نمي پذيرد و شركت ها را تاييد نمي كند يا آنها را به رسميت نمي
شناسد و از استفاده ازآرم سازمان ملل متحد كاملا حفاظت مي شود.اين توافق،
مي كوشد شركت ها را در حمايت از هدف هاي سازمان ملل متحد از طريق يادگيري و
دانش، گفت و گو واجراي طرح ها مشاركت دهد.
در زمينه بشردوستي، تد ترنر، رئيس مشترك موسسه تايم ـ وارنر در سال 1997
كمك يك ميليارد دلاري به برنامه هاي توسعه و كمك سازمان ملل را اعلام كرد
كه به وسيله بنياد ملل متحد خود او با هماهنگي "صندوق ملل متحد براي مشاركت
هاي بين المللي" به مصرف مي رسد. بنياد بيل و مليندا گيتس، سال 2000 به
برنامه "اتحاد جهاني براي واكسن ها و ايمن سازي" ،كه از حمايت سازمان ملل
برخوردار است، 750 ميليون دلار كمك كرد. "روتاري كلوب"هاي جهان بيش از 400
ميليون دلار به تلاش هاي سازمان جهاني بهداشت براي ريشه كني بيماري فلج
اطفال كمك كرده، و "لاينز كلوب"هاي جهان از بسياري از برنامه هاي يونيسف
حمايت مي كنند.
درباره سازمان هاي غيردولتي چه مي دانيم؟
سازمان هاي غير دولتي، از جمله مهمترين عوامل در سازمان ملل متحد هستند. يك
سازمان غير دولتي، هر گروه غيرانتفاعي از شهروندان داوطلب است كه در سطح
محلي، ملي يا بين المللي سازمان يافته است. حدود 2100 سازمان غير دولتي
فعال درزمينه توسعه اقتصادي و اجتماعي، در شوراي اقتصادي و اجتماعي ـ نهاد
سياستگذار اصلي ملل متحد درباره مسائل اقتصادي و اجتماعي ـ مقام مشورتي
دارند و از نمايندگان آنها مي توان دعوت كرد تا در جلسات شورا سخنراني
كنند. به علاوه، حدود 1670 سازمان غيردولتي ،كه درباره مسائل مورد توجه ملل
متحد برنامه هاي اطلاع رساني انجام مي دهند، به وسيله اداره اطلاعات همگاني
ملل متحد به رسميت شناخته شده اند. بسياري از سازمان هاي غيردولتي در مقر
سازمان ملل نمايندگان رسمي دارند كه پيوندهاي ارزشمندي بين مردم جهان با
سازمان ملل متحد برقرار مي كنند.
سازمان هاي غير دولتي از طرف حوزه هاي گسترده بين المللي و ملي سخن مي
گويند و نفوذ بسياري بر فعاليت سازمان ملل دارند. آنها نقشي مهم در كنفرانس
هاي سازمان ملل ايفا مي كنند، ديدگاه هاي مردم حوزه هاي فعاليت خود را
درباره موضوع هايي از حقوق زنان تا امنيت غذايي مطرح مي كنندو در تصويب
كنوانسيون ممنوعيت مين هاي زميني در سال 1997 و تاسيس ديوان بين المللي
كيفري براي برخورد با نسل كشي، جنايات جنگي و جنايات عليه بشريت در 1998
اهميت حياتي داشتند. سازمان هاي غير دولتي در كشورهاي فقيرتر با همكاري
سازمان ملل براي ياري به مردم نيازمند فعاليت مي كنند.
شوراي امنيت چه مي كند؟
شوراي امنيت ركني از سازمان ملل متحد است كه مسئوليت اصلي آن حفظ صلح و
امنيت بين المللي و برخورد با بحران ها هنگام بروز آنها است. به موجب
منشور، تصميم هاي شورا از نظر حقوقي الزام آور است و كشورهاي عضو، متعهد به
اجراي آنها هستند.
شورا از 15 عضو تشكيل شده است: 10 عضو غير دائم، كه همه كشورهاي عضو آنها
را براي دوره هاي دو ساله به صورت دوره اي انتخاب مي كنند، و پنج عضو
دائمي. نظام راي گيري شورا به اعضاي دائمي يعني چين، فرانسه، فدراسيون
روسيه، انگليس و ايالات متحده اهميت بيشتري مي دهد. هر يك از اين كشورها مي
تواند با دادن راي منفي مانع تصويب پيشنهادي شود حتي اگرهر چهار عضو دائمي
ديگر و همه اعضاي غير دائمي به نفع آن راي دهند. اين امر "قدرت وتو" ناميده
مي شود.
آيا شورا نيازمند اصلاحات نيست؟
گروه كاري مجمع عمومي، متشكل از همه كشورهاي عضو، براي انجام اصلاحات در
شوراي امنيت مشغول بررسي تغييرات احتمالي است.
با توجه به افزايش فراوان تعداد كشورهاي عضو ملل متحد از سال 1945 به بعد ـ
به ويژه كشورهاي در حال توسعه ـ و همچنين ايجاد تغييرات در روابط بين
المللي، كشورهاي عضو ضرورت تجديد نظر در ساختار شوراي امنيت را پذيرفته
اند. پيشنهادهاي ارائه شده به مجمع عمومي، شامل افزايش تعداد اعضاي دائمي و
غيردائمي، چرخشي ياسهميه اي كردن كرسي هاي شورا، تغييرقدرت وتو، واصلاح
شيوه هاي كارشورا،است.
يكي از اين پيشنهادها خواهان افزايش اعضا از 15 به 24، با افزودن پنج عضود
ائمي بدون قدرت وتو (سه كشور در حال توسعه و دو كشور صنعتي)، و همچنين چهار
عضو غيردائمي است. براساس اين پيشنهاد ژاپن، آلمان و سه كشور در حال توسعه
به عنوان اعضاي دائمي به شورا افزوده مي شوند. همچنين پيشنهاد شده است فقط
تعداد اعضاي غيردائمي افزايش يابد و انتخاب مجدد دوره اي كشورها براساس كمك
آنها به فعاليت هاي ملل متحددرزمينه هاي حفظ صلح و توسعه باشد. اگرچه هيچ
يك از اين پيشنهادها نظر موافق همگان را به دست نياورده، مجمع عمومي به
تلاش براي يافتن فرمولي قابل قبول ادامه مي دهد.
در اين حال، شوراي امنيت در امر اصلاح شيوه هاي كاري خودودرجهت افزايش
شفافيت، پيشرفت قابل توجهي كرده است. در طول سال 2001، در شيوه اجراي كارها
تغييراتي به عمل آمد كه بر تشكيل جلسات، شكل و قالب گزارش ها و اسناد تاثير
گذاشت. شورا به جست و جو براي يافتن راه هايي به منظور افزايش شفافيت در
شيوه هاي كار خود ادامه مي دهد.
نقش شوراي اقتصادي و اجتماعي چيست؟
شوراي اقتصادي و اجتماعي، نهاد اصلي ملل متحد براي رسيدگي به مسائل اقتصادي
و اجتماعي بين المللي است كه از طريق بحث درباره اين امور و مسائل
بشردوستانه، و همچنين توصيه هاي خود در زمينه سياست و خط مشي، نقشي مهم در
تقويت همكاري بين المللي براي توسعه و در تعيين اولويت ها براي اقدام ايفا
مي كند. شورا، فعاليت اقتصادي و اجتماعي صندوق ها، برنامه ها و كارگزاري
هاي تخصصي سازمان ملل را هماهنگ، و همچنين نقشي مهم در تنظيم ساز و كارهاي
پيگيري براي كنفرانس هاي عمده سازمان ملل به عهده دارد تا اجراي آنها تضمين
شود.
شوراي اقتصادي و اجتماعي 54 عضو دارد كه مجمع عمومي آنان را براي دوره هاي
سه ساله انتخاب مي كند. شورا هر ماه اجلاس هاي كوتاه چند روزه دارد و در
ژوئيه هر سال اجلاس چهار هفته اي برگزار مي كند كه در جريان آن، اجلاس ويژه
وزيران درباره مسائل عمده اقتصادي، اجتماعي و بشر دوستانه به بحث مي
پردازد. شورا همچنين به سازمان هاي غيردولتي امكان مي دهد تخصص خود را به
سازمان ملل بياورند و به اين ترتيب پيوندي حياتي بين سازمان و جامعه مدني
برقرار مي كند.
شوراي اقتصادي و اجتماعي در سال هاي اخير كه رهبري برخورد با بسياري از
چالش هاي عمده ناشي از جهاني سازي را به عهده گرفته، شاهد نقشي فعالانه تر
و بيشتر بوده است. اين شورا همراه با هماهنگ كردن فعاليت كميسيون هايي كه
به موضوعاتي مانند جمعيت، توسعه پايدار و توسعه اجتماعي رسيدگي مي كنند،
تلاش ها براي برخورد با چالش هاي جديد مانند پركردن "شكاف ديجيتالي" بين
كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه از طريق فعاليت آن در زمينه فن آوري
هاي اطلاعاتي و ارتباطي را رهبري كرده است. اين شورا همچنين به عنوان مركزي
با اهميت بسيار براي گفت و گو در زمينه خط مشي پديدار شده، نمايندگان كليدي
از بانك جهاني و صندوق بين المللي پول را با جامعه ديپلماتيك در سازمان ملل
متحد گرد آورده تا دستورالعمل هاي جديد در زمينه خط مشي ابداع كنند.
نقش دبيركل سازمان ملل متحد چيست؟
دبيركل، مقام بالاي سازمان ملل متحد و اداره كننده اصلي آن، نماد سازمان
براي جهانيان، به ويژه به عنوان بهترين و شاخص ترين ميانجي و برقراركننده
صلح بين المللي است. دبيركل توجه دنيا را به مسائل مهم جهاني، از توسعه تا
خلع سلاح و حقوق بشر ،جلب مي كند و اختيار دارد هر مساله اي را كه صلح و
امنيت بين المللي را تهديد مي كند در معرض توجه شوراي امنيت قرار دهد.
دبيركل براي كمك به حل اختلاف هاي بين المللي مي تواند ميانجيگري كند يا
ديپلماسي آرام را پشت صحنه اعمال نمايد.
بی طرفی دبیرکل یکی از مهم ترین سرمایه های سازمان ملل متحد است. دبیرکل در
سال های اخیر اعمال دیپلماسی پیشگیرانه را شدت بخشیده تا مانع از بروز،
تشدید یا گسترش اختلاف های بین المللی شود. وی همچنین رهبری تلاش ها برای
تجدید سازمان و ساده تر و موثرتر کردن فعالیت هاي سازمان ملل را به عهده
گرفته، از نزدیک با مجمع عمومی و سایر نهادها همکاری می کند تا تضمین نماید
اصلاحات فراگیر و هماهنگ باشند و سازمان ملل بتواند به نحو موثری به
نیازهای کشورهای عضو پاسخ دهد.
دبیرکل همچنین رئیس هیات مدیره روسای اجرایی برای هماهنگی نظام ملل متحد
است که سالی دو بار تشکیل جلسه می دهد تا هماهنگی فعالیت ها را در تعقیب
هدف های مشترک کشورهای عضو در زمینه طیفی گسترده از مسائل تضمین کند. این
هیات شامل روسای اجرایی 27 سازمان، از جمله صندوق ها، برنامه ها و کارگزاری
های تخصصی سازمان ملل، و همچنین آژانس بین المللی انرژی اتمی (کارگزاری
مستقلي که تحت نظارت سازمان ملل متحد است) و سازمان جهانی تجارت است که
نماینده کل نظام ملل متحد هستند.
نظام ملل متحد در یک نگاه
ریاست هیات مدیره روسای اجرایی برای هماهنگی نظام ملل متحد را دبیر کل
سازمان ملل متحد به عهده دارد. اعضای این هیات شامل دبیرکل سازمان ملل و
روسای سازمان های زیر است- سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)-
آژانس بین المللی انرژی اتمی- سازمان بین المللی هوانوردی کشوری- صندوق بین
المللی توسعه کشاورزی- سازمان بین المللی کار- سازمان بین المللی
دریانوردی- صندوق بین المللی پول- اتحادیه بین المللی ارتباطات- صندوق
کودکان ملل متحد- کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد- برنامه عمران ملل متحد-
سازمان آموزشي، علمی و فرهنگی ملل متحد- برنامه محیط زیست ملل متحد-
کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان- برنامه اسکان بشر ملل متحد-
سازمان توسعه صنعتی ملل متحد- برنامه بین المللی کنترل مواد مخدر ملل متحد-
صندوق جمعیت ملل متحد- کارگزاری امداد و کار ملل متحد برای پناهندگان
فلسطینی در خاور نزدیک- اتحادیه جهانی پست- گروه بانک جهانی- برنامه جهانی
غذا- سازمان جهانی بهداشت- سازمان جهانی مالکیت معنوی- سازمان جهانی
هواشناسی- سازمان جهانی تجارت.
دبیرکل سازمان ملل چگونه منصوب می شود؟
مجمع عمومی، دبیرکل را به توصیه شورای امنیت منصوب می کند. بنابراین گزینش
دبیرکل در معرض وتوی هر یک از پنج عضو دائمی شورای امنیت قرار دارد.
دو دبیرکل نخست سازمان ملل، تریگوی لی (نروژ) ودگ همرشولد (سوئد) بودند.
کشورها در 40 سال گذشته به طور غیررسمی موافقت کرده اند این مقام به صورت
چرخشی در اختيار گروه های منطقه ای باشد. به این ترتیب مقام دبیرکلی از
آسیا (اوتانت، برمه، میانمار کنونی) به اروپای غربی (کورت والدهایم،
اتریش)، به آمریکای لاتین (خاویر پرزدکوییار، پرو)و به آفریقا( پطرس پطرس-
غالی، مصر، که یک دوره خدمت کرد و کوفی عنان ،غنا، دبیر کل کنونی) در گردش
بوده است. اگرچه از نظر فنی محدودیتی برای تعداد دوره های پنج ساله کار یک
دبیرکل وجود ندارد، هیچ یک تاکنون بیش از دو دوره این مقام را به عهده
نداشته است.
فصل 2: سازمان ملل متحد برای ترویج و ارتقای صلح و امنیت چه می کند؟
«می دانیم با جزء اندکی از منابعی که اکنون به ارتش ها اختصاص داده شده، حل
جدی ترین مسائل مربوط به بهداشت، آموزش، گرسنگی و مسکن که جهان گرفتار آنها
است، ممکن خواهد بود.»
-اسکار اریاس سانچز، برنده جایزه نوبل صلح، در سازمان ملل متحد، 1995
سازمان ملل متحد چگونه برای صلح فعالیت می کند؟
سازمان ملل متحد به راه های گوناگون، مستقیم و غیرمستقیم،صلح را ترویج و
برای مهار مناقشه های موجود یا در حال شکل گیری، از روش های مختلف، از
میانجیگری تا اعزام نیروهای حفظ صلح، استفاده می کند. این سازمان در زمینه
پیشگیری ،می کوشد به عوامل اقتصادی و اجتماعی جنگ رسیدگی کند. سازمان ملل
متحد، به عنوان مرکزی برای دیپلماسی و گفت و گو، چارچوبی برای حل مسالمت
آمیز اختلاف ها،و راهی برای برطرف کردن مناقشات پیش از شروع آنها، ارائه می
دهد و هنگام بروز بحران های بین المللی به عنوان کانون اصلی برای کاستن از
تنش ها و شروع مذاکرات خدمت می کند. سازمان ملل همچنین با مجموعه حقوق بین
الملل، و نیز از طریق کمک توسعه، به ترویج و ارتقاء صلح کمک می کند.
سازمان ملل متحد برای پیشگیری از مناقشه چه می کند؟
برای سازمان ملل متحد پیشگیری از مناقشه به همان اندازه حفظ صلح مهم است.
پیشگیری جنبه های بسیاری دارد و شامل هشدار زودهنگام، دیپلماسی، خلع سلاح،
استقرار پیشگیرانه و استفاده از تحریم ها به هنگام ضرورت است. اما مهمتر از
همه، پیشگیری موثر به نواقص ساختاری رسیدگی می کند که جامعه ای را مستعد
مناقشه می سازد. سازمان ملل متحد با فعالیت های خود درجهت افزایش امنیت
انسان ،ایجاد حکومت مطلوب، توسعه برابر ، احترام به حقوق بشرورسیدگی به
دلایل اصلی و پنهانی جنگ، به تبدیل جهان به مکانی امن تر کمک می کند.
برای نیل به موفقیت، مردم و طرف هایی که مستقیم درگیر هستند و تحت تاثیر
قرار می گیرند باید از فعالیت ها در زمینه پیشگیری حمایت کنند. این امر
مستلزم همکاری بین کشورها، سازمان ملل متحد، سازمان هاي جامعه مدنی و حتی
بخش خصوصی است. سازمان با حمایت جامعه بین المللی از راهکارهای منسجم
استفاده می کند تا مانع از زیان های هنگفت مادی، انسانی و اخلاقی ناشي از
مناقشات شود. سازمان ملل متحد به منظور نیل به این هدف، انتقال از فرهنگ
واکنش به فرهنگ پیشگیری را به عنوان اساس و بنیاد امنیت دسته جمعی تسهیل می
کند.
نقش سازمان ملل متحد در امر برقراری صلح چیست؟
سازمان ملل متحد فعالیت های بسیاری برای رسیدگی وبرخورد با علت های بنیادی
مناقشات و ایجاد آنچه دبیر کل «صلح پایدار» نامیده، انجام می دهد. نظام ملل
متحد این کار را از طریق تلاش برای حمایت از حکومت مطلوب، قانون و نظم
مدنی، حقوق بشر و دموکراتیک سازی در کشورهایی که با مشکلات پس از مناقشه
دست به گریبان هستند ،انجام می دهد. سازمان ملل متحد پناهندگان را به
کشورهای خود بازمی گرداند، کمک های انتخاباتی و بشردوستانه ارائه می دهد، و
به بازسازی خدمات اداری و اجرایی، بهداشتی، آموزشی و سایر خدمات کمک می
کند.
حضور سازمان ملل در تی مور شرقی تاثیری اساسی در کمک به مردم آن برای گذر
از دشواری های جدی و رسیدن به هدف انتخابی آنان، یعنی استقلال، داشت که در
مه 2002 تحقق یافت. بعضی از فعالیت ها در زمینه برقراری صلح، مانند نظارت
سازمان ملل بر انتخابات 1989 در نامیبیا، برنامه های مین زدایی در موزامبیک
و آموزش پلیس درهاییتی،درچارچوب عملیات حفظ صلح سازمان ملل متحد انجام شد و
ممکن است پس از انقضای دوره عملیات، همچنان ادامه یابد. ادامه سايرعملیات
به تقاضای دولت ها انجام می شود مانند مورد کامبوج، که سازمان ملل متحد
دفتری برای رسیدگی به امور حقوق بشردرآنجا دارد، یا در گواتمالا، که سازمان
ملل به اجرای موافقت نامه های صلح کمک می کند که عملا بر همه جنبه های
زندگی مردم آن تاثیر می گذارد.
عملیات ملل متحد در زمینه برقراری صلح درموقعیت های پس ازمناقشه، اغلب شامل
نظارت بر جمع آوری و نابودکردن صدها هزار سلاح و تسهیل الحاق دوباره
مبارزان سابق به جامعه مدنی است. برای مثال، سازمان در ژانویه 2002 برنامه
خود را در امر خلع سلاح و ترخیص نیروها در سیرالئون با موفقیت تکمیل و
بلافاصله شروع به ثبت نام رای دهندگان برای انتخابات ریاست جمهوری و
پارلمانی کرد. در کوزوو، انتخابات پارلمانی در نوامبر 2001 به تشکیل دولتی
ائتلافی منجر شد. در همین دوره تلاش های سازمان ملل در افغانستان، ایجاد
دولت موقت را تسهیل و اقدامات نظام ملل متحد برای بازسازی این کشور جنگ زده
را هماهنگ کرد. به این منظور، هیات کمک سازمان ملل متحد در افغانستان، در
مارس 2002 تشکیل شد.
سازمان ملل متحد برای مبارزه با تروریسم چه می کند؟
کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل متحد گفته است: «اگر جامعه بین المللی اراده
خود را برای اتحاد در ائتلافی گسترده متمرکز کند، تروریسم شکست داده خواهد
شد، در غیر این صورت تروریسم اصلا شکست نخواهد خورد.» وی افزود: «سازمان
ملل متحد در موقعیت منحصر به فردی قرار دارد تا به عنوان مجمع ومركزي برای
این ائتلاف، و برای انجام اقداماتی خدمت کند که دولت ها اینک باید برای
مبارزه با تروریسم در مقیاسی جهانی به صورت جداگانه و به اتفاق انجام
دهند.»
شورای امنیت پس از حملات 11 سپتامبر 2001 به ایالات متحده، وظیفه خود را در
این ائتلاف جدید جهانی انجام داد و 28 سپتامبر در اجرای مفاد منشور ملل
متحد برای جلوگیری از تامین مالی تروریسم، جرم به حساب آوردن گردآوری پول
برای چنین مقاصدی و انسداد فوری دارایی های مالی تروریسم، قطعنامه ای
فراگیر تصویب کرد. شورا از کشورها خواست به مبادله اطلاعات مربوط به فعالیت
های تروریست ها سرعت بخشند و تصمیم گرفت در زمینه تحقیقات جنایی یا دعاوی
حقوقی مربوط به اقدامات تروریستی، کشورها باید بیشترین میزان کمک را در
اختیار یکدیگر قرار دهند. شورا همچنین کمیته ضد تروریسم را برای نظارت بر
اجرای قطعنامه خود تشکیل داد.
سازمان ملل متحد از مدت ها پیش محور تلاش های بین المللی برای مبارزه با
تروریسم و ایجاد نظامی حقوقی برای برخورد با همه جنبه های آن بوده است. تحت
نظارت سازمان ملل متحد دردوازده کنوانسیون جهانی درباره این موضوع گفت و گو
شده، از جمله کنوانسیون 1979 علیه گروگانگیری، کنوانسیون 1997 برای جلوگیری
از بمب گذاری های تروریستی و کنوانسیون 1999 برای جلوگیری از تامین مالی
تروریسم ، و برای انعقاد معاهده اي فراگیر علیه تروریسم، که هر نقص احتمالی
در کنوانسیون های قبلی را برطرف کند، همچنان تلاش به عمل می آید. سازمان
ملل همچنین برای تقویت معیارهای جهانی علیه سلاح های کشتار جمعی، خاتمه
دادن به فروش سلاح های کوچک به گروه های غیردولتی، حذف مین های زمینی،
بهبود حفاظت از تاسیسات هسته ای و شیمیایی، افزایش نظارت و هشیاری در برابر
خطرهای تروریسم اینترنتی فعالیت می کند.
نظام ملل متحد با تروریسم مبارزه می کند
پس از حملات 11 سپتامبر به ایالات متحده، علاوه بر اقدامات شورای امنیت،
مجمع عمومی و دبیرکل سازمان ملل متحد، بسیاری از اعضای نظام ملل متحد
فعالیت های ضد تروریستی خود را افزایش داده اند. برای مثال:
· آژانس بین المللی انرژی اتمی ـ این آژانس به منظور خنثی کردن تهدید
تروریسم هسته ای، در حال افزایش توانایی خود برای بازرسی تاسیسات هسته ای
کشورهای عضو ، تعیین تغییرات امنیتی لازم و سازمان دادن به مساعدت ها برای
انجام این تغییرات است. این کارگزاری همچنین فعالانه در تقویت تدابیر برای
پیشگیری از سرقت مواد هسته ای شرکت دارد.
· سازمان ممنوعیت سلاح های شیمیایی ـ این سازمان که بخش دیگری از نظام ملل
متحد است،مساله نظارت بر نقل و انتقال مواد شیمیایی را که می توان از آنها
برای ساختن چنین سلاح هایی استفاده کرد، دنبال می کند، درباره استفاده
بالقوه از سلاح های شیمیایی تحقیق به عمل می آورد و اطلاعات ارائه می دهد و
مفاد کنوانسیون سلاح های شیمیایی را اجرا می کند. این سازمان در اکتبر 2001
کارشناسان مربوط به بسیج و هماهنگی واکنش های بین المللی نسبت به حملات
شیمیایی تروریستی را گردهم آورد تا اطمینان حاصل کند جدیدترین اطلاعات و
تدابیر در اختیار آن قرار دارد.
· سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری ـ 154 کشور چند ماه پس از حملات 11
سپتامبر از طرح جدید این سازمان برای بهبود امنیت هواپیمایی، از جمله نظام
حسابرسی های اجباری منظم برای ارزیابی امنیت فرودگاه ها حمایت کردند.
· سازمان بین المللی دریانوردی ـ یک گروه کاری این سازمان 12 پیشنهاد برای
بهبود امنیت و ایمنی دریانوردی و کاهش احتمال تروریسم دریایی تدوین کرده
است. از جمله این پیشنهادها، استفاده ازنظام های تشخیصی شناسایی خودکار
اجباری در همه کشتی های با ظرفیت بیش از 500 تن در آب های بین المللی و
همچنین ملزم كردن چنین کشتی هایی به داشتن طرح های امنیتی و ماموران امنیتی
است.
· اتحادیه جهانی پست ـ این اتحادیه پس از تجربه ایالات متحده درزمينه
تروریسم از طریق دریافت پستی سياه زخم در سال 2001، توجه سایر خدمات پستی
ملی را به رهنمودهای به روز این کشور جلب کرد. شبکه جهانی امنیت پستی
اتحادیه جهانی پست درباره راه های تضمین عدم ارسال مواد خطرناک به وسیله
پست و همچنین در زمینه عدم استفاده از نظام های پستی برای قاچاق مواد مخدر،
پول شویی، تقلب و پورنوگرافی کودکان، آموزش و مشورت ارائه می دهد.
· سازمان جهانی بهداشت ـ این سازمان از انتشار سياه زخم در سال 2001 برای
نظام های بهداشت عمومی درس های مهمی گرفت و درباره نوع واکنش به آلودگی های
مشکوک به سياه زخم، رهنمودهایی برای کشورها صادر کرده است. سازمان جهانی
بهداشت اطلاعاتی درباره سياه زخم و دیگر بیماری های مسری که تروریست های
زیستی می توانند از آنها استفاده کنند، تهیه کرده که در وب سایت آن موجود
است. (http://www.who.int/csr/en/(
· دفتر کنترل موادمخدر و پیشگیری از جرم
ـ پایگاه داده های ویژه درباره تروریسم که به وسیله این نهاد ملل متحد
تشکیل شد،پس از حملات 11 سپتامبر ابزاری مهم برای سیاستگذاری بین المللی
شده است.
· سازمان بین المللی کار ـ این سازمان برای مبادله اطلاعات درباره راه های
کاستن از تاثیر اجتماعی نزول شدید صنعت گردشگری پس از حملات 11 سپتامبر،
مجموعه ای از نمایندگان دولت ها، کارفرمایان و کارگران ترتیب داده است.
سازمان ملل متحد برای توقف گسترش سلاح ها چه می کند؟
خلع سلاح، جایگاهی مهم در تلاش های سازمان ملل برای ارتقای صلح و توسعه در
دنیایی امن تر دارد. سازمان از طریق نهادهای خود که مسئول رسیدگی به مسائل
خلع سلاح هستند وبا حمایت از مجامع و نهادهای بین المللی كه مسئول انجام
مذاکره در این زمینه هستند، به منظور تعیین معیارها و تقویت اصول چند جانبه
برای خلع سلاح فعالیت می کند. کشورها، از طریق سازمان ملل، ابزارلازم را
برای اعتمادسازی و اطمينان به یکدیگر و تایید رعایت موافقت نامه ها در
اختيار دارند.
مذاکرات چند جانبه، با حمایت سازمان ملل، مانند مذاکرات کنفرانس خلع سلاح،
به انعقاد طیفی گسترده از موافقت نامه ها، از جمله پیمان عدم تکثیرسلاح هاي
هسته ای، پیمان فراگیر ممنوعیت آزمایش های هسته ای، و پیمان هایی برای
ایجاد مناطق عاری از سلاح های هسته ای، منجر شده است. به علاوه، نهادهایی
برای کمک به کنترل سلاح های کشتار جمعی تاسیس شده است. برای مثال، آژانس
بین المللی انرژی اتمی، نظام تدابیر حفاظتی و تایید هسته ای را اداره می
کند و سازمان ممنوعیت سلاح های شیمیایی، به تضمین پیروی کشورها از
کنوانسیون سلاح های شیمیایی کمک مي کند. سایر تدابیر در زمینه اعتمادسازی
شامل: ثبت سلاح های متعارف و نظام گزارش دهی ضابطه مند هزینه های نظامی در
سازمان ملل است، که باعث شفافیت بیشتر در مسائل نظامی می شود.
درجريان مناقشات در دهه گذشته ،حدود دو میلیون کودک با سلاح های سبک و
اسلحه کوچک ـ شامل هفت تیر، تفنگ، خمپاره، نارنجک دستی و موشک اندازدستی ـ
کشته و پنج میلیون نفرديگر نیز معلول شدند.وجود چنین سلاح هایی دردست
دلالان نادرست اسلحه، ماموران فاسد، سندیکاهای قاچاق مواد مخدر، تروریست ها
و دیگران می تواند مرگ و ویرانی را به خیابان ها، مدرسه ها، و شهرهای سراسر
جهان بیاورد. سازمان ملل می کوشد تجارت غیرقانونی این سلاح ها، سلاح های
انتخابی تروریست ها، جنایتکاران و نیروهای غیرمنظم را مهار کند. کشورها در
کنفرانس ملل متحد درباره تجارت غیرقانونی اسلحه کوچک و سلاح های سبک در سال
2001، درباره تدابیری برای تقویت همکاری بین المللی در مهار تجارت
غیرقانونی سلاح ها به توافق رسیدند.
سازمان ملل متحد برای خلاص کردن دنیا از شر مین های زمینی چه می کند؟
حدود 15000 تا 20000 نفر هر سال بر اثر مین های زمینی و مهمات منفجر نشده
که در بیش از 90 کشور پراکنده اند، کشته یا معلول می شوند. سازمان ملل در
تلاش برای خلاص کردن جهان از این سلاح های مرگبار، که بيشتر قربانیان آنها
کودکان، زنان و سالخوردگان هستند، فعال بوده است.
· سازمان ملل در تشویق کشورها به حمایت از کنوانسیون 1997 اوتاوا ـ که
ممنوعیت کامل تولید، صدور و استفاده از مین های زمینی را مقرر کرده ـ تاثیر
حیاتی داشت و به حمایت از پیروی همگانی از این پیمان ادامه می دهد. تصویب
این پیمان به وسیله بیش از 120 کشور، منجر به استفاده کمتر از این سلاح ها،
کمتر شدن آشکار قربانیان، کاهش چشمگیر تولید، توقف تقریبا کامل تجارت،
افزایش نابودی ذخایر آنها و افزایش بودجه برای انجام اقدامات بشردوستانه
شده است.
· در نتیجه این اقدامات بین المللی، حتی کشورهایی که عضو این پیمان ها
نیستند تولید، ذخیره سازی، انتقال و استفاده از مین های زمینی ضد نفر را
متوقف کرده اند ووسعت زمین هایی که مین زدایی می شوند بیش از هر زمان دیگر
در گذشته است به طوری که بیش از 185 میلیون متر مربع زمین در سال 2000 از
وجود مین پاکسازی شد.
· نظام ملل متحد در سال 2001 در 30 کشور به طور مستقیم از عملیات مربوط به
مین حمایت می کرد. نظام ملل متحد نه فقط مین زدایی می کند، بلکه همچنین
افراد را برای کشف و خنثی سازی مین تعلیم می دهد، در زمینه مین تحقیق می
کند، درباره شناخت مین آموزش می دهد، و از مدارس مین زدایی حمایت به عمل می
آورد.
· سازمان ملل همچنین برای بهبود خدمات پزشکی و بازپروری برای قربانیان مین
فعالیت می کند. چنین برنامه هایی از سال 1989 در مزارع کشتار بعضی از آلوده
ترین کشورها به مین، از جمله افغانستان، آنگولا، بوسنی و هرزگوین، کامبوج،
کرواسی، جمهوری دموکراتیک خلق لائوس، موزامبیک، رواندا و یمن اجرا شده است
(به پایگاه داده های مین زدایی ملل متحد در
www.mineaction.org
نگاه کنید).
مین های زمینی فراموش شده هر سال بیش ازبيست هزار غیرنظامی را می کشند یا
معلول می کنند.
چرا سازمان ملل متحد نمی تواند صلح را تحمیل کند؟
سازمان ملل توانایی ندارد صلح را به زور تحمیل کند زیرا حکومتی جهانی نیست،
ارتش دائمی و دارایی ها و امکانات نظامی ندارد و نیروی پلیس بین المللی
نیست. کارآیی سازمان ملل به اراده سیاسی کشورهای عضو آن بستگی دارد که
درباره اقدام سازمان ملل برای خاتمه دادن به مناقشات، زمان و چگونگی آن
تصمیم می گیرند.
شورای امنیت، برای حفظ صلح و امنیت بین المللی مسئولیت ویژه دارد. شورا می
تواند به طرفین مناقشه فشار دیپلماتیک و سیاسی وارد کند، یا وسیله ای برای
حل اختلاف از جمله اعزام هیات حقیقت یابی یا میانجیگری، ارائه دهد. مجمع
عمومی می تواند از قدرت افکار عمومی جهانی برای وادار کردن طرفین متخاصم به
پذیرش صلح استفاده کند. تلاش ها و ابتکارهای دیپلماتیک دبیرکل می تواند به
انجام مذاکره و خاتمه دادن به جنگ منجر شود. هنگام متارکه جنگ، شورای امنیت
می تواند با اجراي عملیات حفظ صلح به طرفین کمک کندتا موافقت نامه های خود
رابه اجرادرآورند.
شورای امنیت، پس از شکست تلاش ها برای متقاعدسازی، می تواند اقدام شدیدتر،
مانند تحریم اقتصادی یا تجاری، انجام دهد و ممکن است دادگاه های بین المللی
برای محاکمه متهمان جنایات جنگی تشكيل دهد، همچنان که در موارد رواندا و
یوگسلاوی سابق انجام داده است. شورا، در بعضی موارد به کشورهای عضو اجازه
داده از همه وسایل لازم از جمله زور، برای برخورد با مناقشات مسلحانه
استفاده کنند. چنین اقدامات اجرایی ـ که تحت کنترل کشورهای شرکت کننده
انجام می شود ـ شامل اقدامات برای اعاده حاکمیت کویت (1991)؛ دولت مشروع
هاییتی (1994)؛ صلح و امنیت در جمهوری آفریقای مرکزی (1997)؛ و خاتمه دادن
به عملیات خشونت آمیز در تی مور شرقی (1999) پس از همه پرسی درباره حق
تعیین سرنوشت، بوده است.
"برقراری صلح پایدار"
«حافظان و برقرارکنندگان صلح باید همیشه حامی تلاش های ملی و پشتیبان انجام
اقدامات درجهت اتکا به خود باشند... هدف باید همیشه ایجاد صلح پایدار باشد،
درست همانطور که هدف ما دستیابی به توسعه پایدار است و در واقع، خود توسعه
پایدار یکی از شرایط صلح پایدار است.»
- کوفی عنان، دبیرکل،خطاب به بوندستاگ (پارلمان) آلمان، فوریه 2002
عملیات حفظ صلح ملل متحدچیست؟
عمليات حفظ صلح ملل متحد واقعا تعهدی بین المللی است. کارکنان حفظ صلح یعنی
سربازان، پلیس غیرنظامی، کارشناسان انتخاباتی، خنثی کنندگان مین، ناظران
حقوق بشر، متخصصان امور مدنی و ارتباطات، از ملیت های مختلف هستند.
چگونگي اجراي عملیات حفظ صلح ملل متحدرا شورای امنیت تعیین می کند که در
آن، تصمیم ها در معرض وتوی هر یک از پنج عضو دائمی شورا یعنی چین، فرانسه،
فدراسیون روسیه، انگلیس و ایالات متحده،قرار دارد. شورا، برمبنای توصیه ها،
از جمله اطلاعات مالی ارائه شده به وسیله دبیرکل، ماموریت، اندازه، دامنه و
مدت عملیات را تعیین می کند. مجمع عمومی درباره بودجه عملیات رای می دهد.
شورای امنیت،وظایف حافظان صلح را مطابق مقتضیات هر موقعیت تعیین می کند.
آنان ممکن است بر آتش بس نظارت کنند، منطقه حائل به وجود آورند، به مخالفان
سابق برای اجرای موافقت نامه صلح کمک کنند، از عملیات تحویل کمک بشردوستانه
پشتیبانی نمایند، به ترخیص مبارزان سابق و بازگشت آنان به زندگی عادی کمک
کنند، برنامه های مین زدایی ترتیب دهند، بر انتخابات نظارت یا انتخابات
برگزار کنند، پلیس غیرنظامی آموزش دهند، و بر رعایت احترام به حقوق بشر
نظارت کنند. همچنین از هیات های سازمان ملل خواسته شده اداره موقت بعضی از
سرزمین ها را به عهده بگیرند همچون در تی مور شرقی در طول دوره منتهی به
استقلال آن در سال 2002.
نظامیانی که در عملیات ملل متحد خدمت می کنند معمولافقط برای استفاده
براساس مقررات اکید دفاع از خود یا هنگامی که یک طرف مسلح بکوشد مانع از
انجام ماموریت آنان شود اجازه دارند سلاح های سبک حمل کنند .به کاربردن زور
به وسیله نیروهای حفظ صلح، نادر و همیشه شامل انتخاب های دشوار و بحث انگیز
است. موثرترین «سلاح» حافظان صلح، حمایت جامعه بین المللی است.
حفظ صلح، ابزاری برای استفاده در هر موقعیت یا جانشینی برای دیگر شکل هاي
اقدام به وسیله جامعه بین المللی نیست. عملیات حفظ صلح در موقعیت های
مناسب، با ماموریتی واقعگرایانه، منابع کافی، حمایت بین المللی و همکاری
طرفین، مسلما برای کمک به حل مناقشات و حفظ صلح موثر هستند.
در خلال بحران ها، عملیات امدادی ملل متحدكه به خوبی سازمان داده شده باشد،
می تواند وسیله نجات زندگی غیرنظامیان بحران زده باشد.
بودجه عملیات حفظ صلح چگونه تامین می شود؟
عملیات حفظ صلح بودجه خاص خود را دارند که مجمع عمومی آن را جداگانه براساس
مقیاس ویژه، بر مبنای معيارهاي مورد استفاده برای بودجه عادی، تعیین می
کند. این مقیاس ،سهمیه بیشتری برای پنج عضو دائمی شورای امنیت ، که قدرت
وتوی تصمیم های شورا را دارند و همچنان که به وسیله مجمع تاکید شده، نسبت
به عملیات حفظ صلح «مسئولیت های ویژه» دارند، در نظر گرفته است.
حدود 47 درصد هزینه های حفظ صلح در سال 2001 برای این پنج کشور، یعنی چین،
فرانسه، فدراسیون روسیه، انگلیس و ایالات متحده تعیین شد (این رقم در سال
1998، 49 درصد و در سال 1992، 57 درصد بود). سهمیه گروهی مرکب از 25 کشور
توسعه یافته از اول ژوئیه 2001 براساس نرخ مشابه مقیاس بودجه عادی تعیین می
شود. سهمیه بقیه کشورهای عضو، که به هشت گروه بر مبنای تولید ناخالص ملی
سرانه خود تقسیم شده اند، براساس نرخ هایی که مدام کاهش می یابد تعیین می
شود و سهمیه کشورهای در حال توسعه کاهشي چشمگیر دارد.
سهمیه ایالات متحده، به عنوان کشور عضو دارای بیشترین تولید ناخالص داخلی
در سال 1996 برای هزینه های حفظ صلح کمتر از 31 درصد تعیین شد. این رقم در
سال 1998 به کمتر از 5/30 درصد کاهش یافت و پایان سال 2001به6/27 درصد
رسيد.
حدود دو سوم کشورهای عضو برای عملیات حفظ صلح، نیروی پلیس غیرنظامی و نظامی
در اختیار ملل متحد قرار داده اند.
آیا هزینه حفظ صلح خیلی زیاد است؟
هزینه ناچيز حفظ صلح را باید با هزینه هنگفت جنگ ـ از نظر مالی و از حیث
رنج های انسانی ـ مقایسه کرد. هزینه سالانه حفظ صلح ملل متحد در پایان سال
2001، 04/3 میلیارد دلار بود که کاملا کمتر از نصف یک درصد هزینه های نظامی
جهان (حدود 800 میلیارد دلار در سال)، و کمتر از بودجه حمل و نقل ایالت
ویرجینیا در ایالات متحده (2/3 میلیارد دلار برای سال مالی 2001 ـ 2000)
بود. در مقایسه، شرکت جنرال موتورز در سال 1999 مبلغ چهار میلیارد دلار خرج
هزینه های تبلیغات خود کرد.
چه نهاديا مقامي بر عملیات حفظ صلح سازمان ملل فرماندهی می کند؟
کنترل عملیات حفظ صلح در اختیار سازمان ملل متحد است زیرااين عملیات با
مسئولیت شورای امنیت انجام می شود. دبیرکل، با موافقت شورا، رئیس هیات و
همچنین فرمانده نیرو یا ناظر نظامی اصلی عملیات راتعیین می کند. رئیس هیات
به دبیرکل و دبیرکل نیز به شورای امنیت گزارش می دهد.
دولت ها بر مبنای مورد به مورد نفرات پلیس نظامی و غیرنظامی را داوطلبانه
به عملیات حفظ صلح اختصاص می دهند. هر دولت کنترل نهایی بر نفرات خود را
حفظ می کند. نفرات واحد هر کشور تحت فرمان افسر فرمانده خود خدمت می کنند.
تمامی افراد اعزامی یک کشور لباس های متحدالشكل کشور خود را می پوشند. این
افراد با کلاه خود یا کلاه پارچه ای آبی و نشان مخصوص ویژه سازمان ملل متحد
مشخص می شوند و سوگند وفاداری به سازمان ملل متحد یاد نمی کنند.
بیش از 1760حافظ صلح نظامی و غیرنظامی ملل متحد از بیش از 100 کشورازسال
1948 حين انجام وظیفه جان باخته اند.
سازمان ملل متحد برای کارآیی بیشتر عملیات حفظ صلح چه می کند؟
کشورهای عضو، سازمان های منطقه ای و دبیرخانه سازمان ملل متحد برای بهبود
آمادگی کلی، توانایی اضطراری، آموزش و حمایت تدارکاتی از عملیات حفظ
صلح،فعالیت می کنند. 91 کشور عضو تا سال 2001 تمایل خود را برای ورود به
ترتیبات اضطراری با سازمان ملل ابراز کرده بودند. از این تعداد 68 کشور
منابعی را که می توانستند در صورت اخذتصمیم به مشارکت درعملیات در اختیار
سازمان ملل قرار دهند مشخص کردند و 36 کشور دیگر قراردادهای اضطراری امضا
کردند. گروهی از کشورهای عضو در این چارچوب «تیپ نیروهای اضطراری دارای
آمادگی بسیار زیاد» را تاسیس کرده اند تا توانایی نیروهای خود را برای خدمت
به یکدیگر در زمینه حفظ صلح افزایش دهند.
«مرکز موقعیت» در مقر سازمان ملل در نیویورک، 24 ساعته با تمام عملیات حفظ
صلح ارتباط دارد. انبار لوازم و ذخیره سازمان ملل در بریندیسی،
ایتالیا،وسایل قابل استفاده مجدد را بهتر ذخیره و نگهداری می کند، باعث
صرفه جویی در هزینه های مربوط به تهیه این کالاها ، و تسهیل استقرار سریع
تر عوامل عملیات جدید حفظ صلح می شود.
کشورهای عضو در حال حاضر تلاش می کنند ساختار حمایتی موثرتری برای عملیات
حفظ صلح، براساس توصیه های هیات عملیات صلح سازمان ملل ، به وجود آورند، که
گزارش خود را در سال 2000 منتشر کرد. (به
www.un.org/peace/reports/peace_operations
نگاه کنید).
فصل 3: سازمان ملل متحد درزمينه توسعه چه می کند؟
«حق توسعه از حقوق بشر انتقال ناپذیر و مسلم است...»
- اعلامیه مجمع عمومی درباره حق توسعه (1986)
سازمان ملل متحد برای ترویج توسعه چه می کند؟
نظام ملل متحد به عنوان تنها نهاد جهانی متعهد به توسعه، زندگی افرادبی
شماری رادرفقیرترین بخش های جهان با اجراي برنامه های عملی گوناگونی بهتر
کرده است.
پیشینه سازمان ملل متحد در زمینه ترویج توسعه بی نظیر است. برنامه عمران
ملل متحد بیش از 130 دفتر در جهان دارد و نظام ملل متحد هر سال نزدیک به
5/6 میلیارد دلار صرف فعالیت های عملیاتی برای توسعه یعنی کمک به
پناهندگان، فقیران و گرسنگان، و حمایت از بقای کودکان، حفاظت از محیط زیست،
کنترل جرايم و مواد مخدر،ترويج حقوق بشر، برابری زنان و دموکراسی می کند.
به علاوه، بانک جهانی هر سال میلیاردها دلار (بیش از 17 میلیارد دلار به
بیش از 100 کشور در حال توسعه در سال 2001) وام توسعه پرداخت می کند. در
مقابل، هزینه های نظامی جهان حدود 800 میلیارد دلار در سال است.
سازمان ملل همچنان مي كوشد بازارهای جهانی را به روی کشورهای در حال توسعه
بازكند. دبیرکل از «دور توسعه» مذاکرات تجاری برای حذف یارانه های
ناعادلانه پرداختی به تولیدکنندگان در کشورهای ثروتمند و باز کردن کامل
بازارها به روی صادرات كالاهاي نیازمند به کارگر زیاد از کشورهای فقیر،
حمایت کرده است. وی خواهان اجراي تدابیری برای بسیج سرمایه گذاری خصوصي در
کشورهای در حال توسعه به روشی شده است که به محیط زیست احترام گذاشته و
قابل دوام و پایدارباشد. در طول سال های 2002 ـ 2001 به این مسائل در سه
کنفرانس جهانی رسیدگی شد: چهارمین کنفرانس وزیران سازمان جهانی تجارت
(دوحه، قطر)؛ کنفرانس بین المللی تامین سرمایه برای توسعه (مونتری، مکزیک)؛
و اجلاس جهانی توسعه پایدار (ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی).
با این حال، تا زمانی که این تلاش ها ثمر ندهند و کشورهای فقیر جهان را
قادر نسازند خود را از دام توسعه نیافتگی خارج کنند، سازمان ملل متحد منبع
اصلی کمک فنی و مالی باقی می ماند. در نظر میلیون ها انسان در کشورهای
فقیر، این برنامه های کمک به معنی خود سازمان ملل متحد هستند و پرچم آبی آن
مورد احترام است زیرا نماد کمک مردم به مردم برای ساختن دنیایی عادلانه و
پایدار است.
توافق جهانی
کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل متحد 31 ژانویه 1999، درمجمع جهانی اقتصاد در
داووس، سوئیس، از رهبران تجاری جهان خواست برای کمک بیشتر به محافظت از
حقوق بشر، معیارهای کار و محیط زیست ـ چه با شیوه های فردی در شرکت های خود
و چه با حمایت از سیاست های عمومی مناسب- به «توافق جهانی» بپیوندند.
دبیرکل از محافل تجاری جهان خواست:
· از محافظت از حقوق بشر بین المللی در گستره نفوذ خود حمایت کنند و به آن
احترام بگذارند؛
· اطمینان حاصل کنند موسسات خود آنها از جمله نقض كنندگان حقوق بشر نباشند؛
· از آزادی انجمن و حق مذاکره دسته جمعی حمایت کنند؛
· از لغو کار کودکان پشتیبانی نمایند؛
· از لغو تبعیض در زمینه اشتغال و کار حمایت کنند؛
· از دیدگاه احتیاط آمیز و پیشگیرانه نسبت به دشواری های محیط زیست
پشتیبانی به عمل آورند؛
· مسئولیت پذیری بیشتر نسبت به محیط زیست را ترویج کنند؛
· ساخت و استفاده از فن آوری های مناسب محیط زیست را تشویق نمايند.
(برای جزيیات بيشتر به
www.unglobalcompact.org
نگاه کنید).
سازمان ملل متحد چه می تواند بکند که دیگران نمی توانند؟
تعدادي ویژگی منحصر به فرد،وجود سازمان ملل متحد را به ویژه در زمینه ترویج
توسعه موثرتر می سازد:
· جهانی بودن: هنگام اتخاذ تصمیم های مهم، همه کشورها حق اظهار نظر دارند.
· بی طرفی: سازمان نماینده هیچ نفع ملی یا بازرگانی نیست و بنابراین می
تواند روابط مبتنی بر اعتماد با کشورها و مردم آنها برای ارائه کمک بی قید
و شرط برقرار کند.
· حضور جهانی: سازمان ملل متحد بزرگترین شبکه ادارات را برای ارائه کمک
توسعه در کشورها دارد.
· فراگیر بودن ماموریت:که نیازهای اجتماعی، اقتصادی و اضطراری را در بر می
گیرد.
· تعهد نسبت به همه «مردمان ملل متحد».
سازمان ملل متحد برای حفاظت از محیط زیست چه می کند؟
سازمان ملل متحد در تلاش های بین المللی درزمينه محافظت از محیط زیست
پیشتاز است.
سازمان ملل برای تدوین معاهده هایی به منظور حفظ محیط زیست کمک می کند.
برای مثال در دهه 1980 کمک کرد آلودگی نفتی از کشتی ها تا 60 درصد کاهش
یابد؛ آلودگی فرامرزی درامريكاي شمالي واروپامهارشود؛وتوليد بسياري
ازگازهايي كه لايه ازون را نابود مي كنند در کشورهای صنعتی و در حال توسعه
متوقف شود. کارگزاری ها و برنامه های سازمان از زمان تشکیل نخستین کنفرانس
ملل متحد درباره محیط زیست در سال 1972، به انعقادبیش از 300 معاهده و
موافقت نامه بین المللی مربوط به انواع به خطر افتاده گیاهان و جانوران،
آلودگی دریاها، نابودی لایه ازون، مواد زائد خطرناک، تنوع زیستی، تغییر آب
و هوا و اقلیم، بیابان زدایی، شیلات و ماهیگیری، و مواد شیمیایی صنعتی و
حشره کش ها کمک کرده اند.
· دستور کار 21، که در کنفرانس محیط زیست توسعه ملل متحد در 1992 در
ریودوژانیرو، برزیل («اجلاس زمین») تدوین شد، طرح جهانی فراگیری برای توسعه
مناسب با محیط زیست ارائه می دهد، و مبنای بسیاری از برنامه های ملی و
ابتکارهای محلی شده است. اجلاس جهانی سران توسعه پایدار (ژوهانسبورگ،
آفریقای جنوبی) فرصتی برای شناسایی زمینه هایی فراهم کرد که به انجام تلاش
ها واتخاذ تصمیم های عملیاتی و ایجاد تعهدات سیاسی در آن زمینه ها نیاز
بود.
· کمیسیون توسعه پایدار ملل متحد، تغییرات اجتماعی و اقتصادی مورد نیاز
برای توسعه «پایدار» را تشویق می کند که هدف آن تامین بهبود واقعی در کیفیت
زندگی بشر در حال حاضر، ضمن تضمین حفظ منابع برای نسل های آینده، است. این
کمیسیون چگونگی اجرای دستور کار 21 و دیگر موافقت نامه های اجلاس زمین را
در سطوح بین المللی، منطقه ای و ملی بررسی و همچنین از گفت و گو بین دولت
ها و گروه های مهم درگیر در توسعه پایدار حمایت می کند و بین آنها مشارکت
به وجود می آورد. این کمیسیون برای کمک به کشورها در امر گردآوری و گزارش
داده ها به منظورسنجش پیشرفت ها، مجموعه ای از شاخص های توسعه پایدار که از
نظر بین المللی پذیرفته شده اند، تدوین کرده و دولت ها را تشویق می کند
نهادها و هدف هایی برای توسعه پایدار ملی تعیین کنند.
· برنامه محیط زیست ملل متحد به کشورها کمک می کند مدیریت محیط زیست را
بهتر کنند، بر سلامت کره زمین نظارت می کند و درباره معاهده ها و برنامه
های اقدام بین المللی اجماع به وجود می آورد.
· نهادهای فنی تحت حمایت مالی ملل متحد مراقب سلامت محیط زیست هستند. هیات
بین دولتی تغییر آب و هوای برنامه محیط زیست ملل متحد و سازمان جهانی
هواشناسی، که شبکه ای جهانی از بیش از 1000 دانشمند برجسته از متجاوز از
120 کشور است، موقعیت دانش و اطلاعات درباره تغییر آب و هوای جهان ـ دلایل،
تاثیر و راه های چاره برای کاهش و تعدیل آن را بررسی می کند. نهادهای علمی
و فنی مشابه همچنین براساس معاهده های بین المللی در ارتباط با لایه ازون
فعالیت می کنند. سازمان خواربار و کشاورزی بر ذخایر جهانی ماهی نظارت و
کشورها رااز خطرهای ماهیگیری بی رویه آگاه می کند. «ارزیابی نظام زیست
هزاره» مرکب از 1500 دانشمند که تحت حمایت مالی سازمان ملل متحد تشکیل شد،
در حال بررسی موقعيت عواملی مانند مراتع، جنگل ها، رودخانه ها و دریاچه ها،
اراضی کشاورزی و اقیانوس های جهان است که از زندگی در کره زمین حمایت می
کنند. این نهاد، اطلاعات علمی موثق درباره تاثیر تغییرات در نظام های زیستي
جهان بر امرار معاش و محیط زیست انسان در اختیار سیاستگذاران خواهد گذاشت.
· تسهیلات جهانی محیط زیست، صندوقی که به وسیله برنامه عمران ملل متحد،
برنامه محیط زیست ملل متحد و بانک جهانی اداره می شود، برای کاهش خطر
تغییرات آب و هوا، محافظت از پایداری و ادامه تنوع زیستی و استفاده از
آنها، حفظ آب های بین المللی و حذف تدریجی مواد نابودکننده ازون و آلاینده
های ارگانیک مقاوم در بیش از 150 کشور در حال توسعه و اقتصادهای در حال
انتقال، بیش از 5/3 میلیارد دلار اختصاص داده و درصدد است 8 میلیارد دلار
دیگر نیز تامین کند.
برنامه های سازمان ملل برای ایمن سازی همگانی علیه بیماری های کودکی، آبله
را ریشه کن کرده و موارد فلج اطفال را تا 99 درصد کاهش داده و هدف ، حذف
کامل اين بيماري تا سال 2005 بود.
سازمان ملل متحد چگونه با بیماری همه گیر ایدز مبارزه می کند؟
بیماری اکتسابی نقص ایمنی (ایدز)، كه حدود 40 میلیون نفر مبتلا به آن یا
حامل ویروس آن هستند، فاجعه اي بهداشتی با نسبت های همه گیر شده است. این
بیماری عالمگیر بیش از 60 میلیون نفر را گرفتار کرده و با نسبت 3/5 میلیون
مبتلای جدید در هر سال در حال گسترش است. ایدز چهارمین عامل مرگ و میردر
جهان است.
برنامه مشترک ملل متحد درباره ایدز و ویروس آن، که از تخصص هشت کارگزاری و
برنامه سازمان ملل متحد برخوردار است، حامی اصلی برای اقدام جهانی در این
زمینه است. این برنامه، فعالیت ها در زمینه پیشگیری از انتقال ویروس ایدز،
کاهش آسیب پذیری افراد و جوامع به آن، تامین مراقبت و حمایت، و کاهش تاثیر
این بیماری را رهبری و از آنها حمایت می کند. برنامه مشترک، تحقیق را
ترویج، حمایت بخش خصوصی را بسیج و مشارکت ها بین دولت ها و صنعت داروسازی
را تشویق می کند. این برنامه همچنین در تلاش های شرکت های بزرگ داروسازی ،
که موافقت کرده اندهزينه هاي درمان و مراقبت از بیماران مبتلا به ایدز و
آلوده به ویروس آن را در کشورهای در حال توسعه ارزان تر کنند، مشارکت می
کند.
رهبران جهان، ژوئن 2001 در اجلاس ویژه مجمع عمومی درباره ایدز، متعهد شدند
جهت نشان دادن واکنش جهانی به بیماری ایدز و ویروس آن، منابع کافی، مداوم و
مناسب رابرای دستیابی به نتایج مورد نظر تضمین کنند. مجمع عمومی در کنار
«برنامه مبارزه» فراگیر علیه این بیماری، از ایجاد «صندوق جهانی بیماری
ایدزو ویروس آن و بهداشت» برای تامین مالی و نشان دادن واکنش بیشتر به این
بیماری با ترکیب پیشگیری، مراقبت، پشتیبانی و درمان حمایت کرد. از این
صندوق که با مجموع حدود 2 میلیارد دلار تعهد از دولت ها و بخش خصوصی ژانویه
2002 فعالیت خود را آغاز کرد، برای مبارزه با سل و مالاریانيز استفاده
خواهد شد.
سازمان ملل متحد از فعالیت های مربوط به بیماری ایدز و ویروس آن در 155
کشور حمایت می کند.
آیا سازمان ملل متحد برای سقط جنین بودجه دارد؟
خیر. صندوق جمعیت ملل متحد، نهاد اصلی ملل متحد که در مسائل جمعیت درگیر
است، از سقط جنین در هیچ کشوری حمایت به عمل نمي آورد یا آن را ترویج نمی
کند همچنان که به خدمات مربوط به سقط جنین کمک نمی کند یا وسایل و تجهیزات
لازم برای این کار ارائه نمی دهد. صندوق جمعیت به شدت از برنامه اقدام
کنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه سال 1994 پیروی می کند که می گوید «در
هیچ شرایطی نباید سقط جنین به عنوان روش تنظیم خانواده ترویج شود.» این
صندوق فعالیت می کند تا از طریق تنظیم خانواده از سقط جنین جلوگیری شود، و
به کشورها کمک می کند به زنانی که از عوارض سقط های نامطمئن رنج می برند،
خدمات ارائه دهند. این صندوق به کشورهای در حال توسعه برای تهیه برنامه های
ملی بهداشت باروری و کاهش بیماری و مرگ و میر مادران و تنظیم خانواده و
پیشگیری از بیماری ایدز و ویروس آن کمک می کند و همچنین به کشورها یاری می
کند پایگاه های اطلاعاتی جمعیتی قابل اعتماد ایجادکنند و سرشماری به عمل
آورند. بودجه این صندوق، به عنوان بزرگ ترین منبع بین المللی در زمینه کمک
های جمعیتی، به طور کامل از مساعدت های داوطلبانه تامین می شود.
سازمان ملل متحد در زمینه مبارزه با قاچاق مواد مخدر چه قعالیتی دارد؟
حکومت ها به خوبی آگاهند که مسئله قاچاق مواد مخدر را نمی توان به گونه ای
یک جانبه حل کرد. کنترل مؤثر مواد مخدر مستلزم برخوردی جهانی است که هم
کشورهای منبع تأمین مواد مخدر و هم کشورهایی که این مواد در آنها به مصرف
می رسد را در بر می گیرد.
ملل متحد به کشورها کمک می کند از راه های بی شمار به مبارزه علیه قاچاق
مواد مخدر برخیزند:
· کمیسیون مواد مخدر ملل متحد رکن اصلی بین دولتی برای سیاست گذاری درباره
کنترل بین المللی مواد مخدر است. این کمیسیون وضعیت مصرف مواد مخدر در جهان
را بررسی کرده و پیشنهاداتی برای تقویت کنترل بین المللی مواد مخدر ارائه
می دهد.
· هیئت بین المللی کنترل مواد مخدر می کوشد دست یابی به مواد مخدر را به
مقاصد پزشکی و علمی محدود نماید، از انحراف آنها در مسیرهای غیر قانونی
ممانعت به عمل آورد و با حمل و نقل و قاچاق آنها مبارزه کند.
· دفتر مقـابـله با مـواد مخـدر و جرم سـازمان ملـل متحد (UNODC)
که مقـر آن در ویـن است، هدایت مبارزه بین المللی علیه مواد مخدر را به
عهده دارد. این دفتر در جهت تقویت مقابله بین المللی علیه تولید و قاچاق
مواد مخدر و جرائم مربوط به آن، از جمله پول شوئی، گام بر می دارد.
UNODC
همچنـین از نظـارت بر کشت، حمـایت کرده و به کشـاورزان کمک می کند از کشت
مواد مخدر به کشت محصولات جایگزین روی آورند. این دفتر علاوه بر ارائه
آمـار دقیق، به کشورها در تدوین قوانین مربوط به مقـابله با مـواد مخـدر و
آمـوزش کارکنان قضـایی مساعدت می کند.
کارگزاری پناهندگان ملل متحد به حدود 22 میلیون پناهنده و آواره در سراسر
جهان کمک می کند.
سازمان ملل متحد در زمینه کمک های اضطراری چگونه عمل می کند؟
معرفی کوتاه دفتر ملل متحد برای هماهنگی امور انساندوستانه (اوچا)
هنگام بروز بلایا، کارگزاری های عملیاتی ملل متحد برای کمک به مصیبت دیدگان
به سرعت دست به کار می شوند. گروه های امداد اضطراری ملل متحد با همکاری
نزدیک سازمان های بشردوستانه غیردولتی وسایل و مواد مورد نیاز را در اسرع
وقت به میلیون ها قربانی بلاياي طبیعی مانند سیل، خشکسالی و قحطی و فجایعی
که بشر موجب آن است مانند جنگ و منازعات سیاسی، می رسانند. این کمک ها شامل
کمک غذایی از طریق برنامه جهانی غذا، پناهگاه و حفاظت از سوی دفتر
کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهندگان، کمک امدادی به مادران و کودکان
به وسیله صندوق کودکان ملل متحد، کنترل بیماری های همه گیر مانند تب ابولا
از سوی سازمان جهانی بهداشت، و فعالیت های طولانی مدت تر مربوط به توسعه به
وسیله برنامه عمران ملل متحد است.
دفتر ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه به ریاست معاون دبیر کل و
هماهنگ کننده امداد اضطراری، کلیه عملیات کمک های اضطراری سیستم ملل متحد
را هماهنگ می کند. هماهنگی کارگزاری های بشردوستانه و کمیته دائم بین
سازمانی ملل متحد و همچنین سایر سازمان های امدادی عمده جهان برای واکنش به
بلایای طبیعی و فجایعی که بشر موجبات آن را فراهم می کند، بعهده معاون دبیر
کل است.
با تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ماه دسامبر سال 2005 ، صندوق در
گردش کمکهای اضطراری با مبلغ 50 میلیون دلار به صندوق مرکزی واکنشهای
اضطراری تغییر نام داده و مبلغ آن به 500 میلیون دلار ارتقاء پیدا کرده
است. این صندوق به عنوان ابزاری برای افزایش ظرفیت سازمان ملل متحد برای
واکنش به بلایا و درگیری های مسلحانه در اختیار هماهنگ کننده امداد اضطراری
قرار گرفته است. سایر سازو کارهای بین المللی که به وسیله دفتر ملل متحد
برای هماهنگی امور بشردوستانه به منظور واکنش به بلایا و حوادث و کاهش آسیب
های ناشی از آن به کار گرفته میشود، مشتمل است بر: تیم ارزیابی و هماهنگی
بحران با امکان حضور در منطقه بحران زده در هر نقطه از جهان ظرف 12الی 24
ساعت ،ایجاد مرکز هماهنگی و عملیات مستقر در منطقه برای کمک به مقامات محلی
برای دریافت و مدیریت کمک های بین المللی ، واحد واکنش و مدیریت بحرانهای
زیست محیطی، برنامه امکانات نظامی و دفاع غیر نظامی برای استفاده از این
منابع در واکنش به بلایای طبیعی و گروه مشورتی بین المللی امداد و نجات
برای هماهنگی و توسعه عملیات استاندارد امداد و نجات شهری.
زمینه دیگر فعالیتهای دفتر ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه انتشار
فراخوان های سالیانه برای کمک های بشر دوستانه به کشورها و مناطق نیازمند
جهان است. این گزارش کشورهای زیادی را در بر می گیرد و بر مبنای ارزیابی
های بسیار دقیقی از نوع و میزان نیازها تهیه می شود. علاوه بر این ، دفتر
ملل متحد برای هماهنگی امور بشردوستانه در سطوح غیر عملیاتی به مواردی
مانند توسعه سیاست های بین المللی موجود در زمینه کمک های بشر دوستانه ،
جمع آوری و مستند سازی ادبیات موجود در این زمینه در میان ملل گوناگون و
حمایت و تشویق همکاری میان کشورها و انتقال تجربیات و درسهای آموخته شده از
اقدامات گوناگون در این زمینه است.
درخواست های سازمان ملل متحد از کشورهای مساعدت کننده برای کمک های
بشردوستانه در سال 2004 موجب گردآوری بیش از 2.2 میلیارد دلار شد كه برای
کمک به میلیونها نفر در بیش از 30 کشور و منطقه جهان به مصرف رسيد. تقریبا
تمام کمک های بشردوستانه سازمان ملل متحد از مساعدت های داوطلبانه تامین می
شود.
برنامه جهانی غذا، بزرگترین سازمان ارائه دهنده کمک های غذایی در جهان، هر
سال حدود 83 میلیون نفر را در 80 کشور تغذیه می کند.
فصل 4: سازمان ملل متحد درزمينه حقوق بشر و دادگستری چه می کند؟
«تمام افراد بشر آزاد به دنیا می آیند و از لحاظ حیثیت و حقوق برابرند.»
- اعلامیه جهانی حقوق بشر، 1948
سازمان ملل متحد درزمينه حقوق بشر چه می کند؟
یکی از دستاوردهای بزرگ ملل متحد ایجاد مجموعه ای فراگیر از قوانین حقوق
بشر است که همه ملت ها می توانند در آنها سهیم شوند و از آنها پیروی کنند.
سازمان ملل متحد همچنین ساز و کارهای موثری برای حمایت از حقوق بشر، به نفع
مردم سراسر جهان به وجود آورده است.
سازمان ملل متحد حقوق بشر را به شیوه های بسیار ارتقاء می دهد:
· کمیساریای عالی حقوق بشر ملل متحد، نگرانی ها و مسائل را با دولت ها مطرح
می کند، در برابر موارد نقض حقوق بشر واکنش نشان می دهد و برای جلوگیری از
آنها اقدام می کند.
· دبیرکل و کمیساریای عالی ملل متحد، مسائل مهم مربوط به حقوق بشر را
درباره وضعیت و مسائل حقوق بشر، از جمله رفتار با زندانیان و تخفیف و کاهش
مجازات های مرگ، محرمانه با دولت ها در میان می گذارند.
· به موجب بعضی از معاهده های حقوق بشر ملل متحد، افراد می توانند علیه
دولت ها برای نقض ادعایی حقوق خود، مشروط به انجام بعضی از پیش شرط ها، از
جمله استفاده کامل از همه راه حل های داخلی، شکایت کنند.
· مجمع عمومي15مارس 2006قطعنامه مهمي براي ايجاد شوراي حقوق بشربه منظور
جايگزيني با كميسيون حقوق بشر تصويب كرد. شوراي حقوق بشربه عنوان مجمع اصلي
گفت وگووهمكاري براي حقوق بشر خدمت مي كند.تمركز آن بركمك به كشورهاي عضو
ملل متحدبراي رفع نيازهاي خود در زمينه حقوق بشراز راه گفت وگو،ظرفيت سازي
وكمك هاي فني است. شورا همچنين توصيه هايي به مجمع عمومي براي توسعه بيشتر
حقوق بين الملل در زمينه حقوق بشر ارائه مي دهد.شوراي جديددر مقايسه
با53عضوكميسيون حقوق بشر،47عضودارد.توزيع كرسي هادر شورا براساس
حضورجغرافيايي برابراست:13كرسي براي گروه آفريقا، 13كرسي براي گروه آسيا،6
كرسي براي گروه اروپاي شرقي،8 كرسي براي گروه امريكاي لاتين وكاراييب و7
كرسي براي گروه اروپاي غربي وساير كشورها.
· دفتر کمیساریای عالی به تمام این تلاش ها کمک می کند. این دفتر همچنین با
ارائه یاری فنی از طریق انجام فعالیت هایی مانند آموزش پلیس و قضات، و
ارائه مشورت درباره نهادهای قوه قضاییه و حقوق بشر ملی به دولت ها برای
انجام مسئولیت های خود در زمینه حقوق بشر کمک می کند.
· اینک بسیاری از عملیات حفظ صلح، شامل ماموريت هایی برای محافظت و ترویج
حقوق بشر مردم درحوزه فعالیت این عملیات است.
· سازمان ملل متحد از پاسخگویی برای موارد نقض شدید حقوق بشر بین المللی و
حقوق و قوانین بشردوستانه حمایت می کند. دو دادگاه بین المللی ویژه كه برای
رسیگی به جرایم ارتکابی در یوگسلاوی سابق و رواندا تشکیل شدند، کمک کرده
اند جنایتکاران جنگ به دست عدالت سپرده شوند.
· سازمان ملل متحد و دولت سیرالئون، ژانویه 2002 دادگاهی ویژه به منظور
محاکمه افراد برای نقض شدید قوانین بشردوستانه بین المللی و ملی در جریان
جنگ داخلی 10 ساله این کشور تشکیل دادند. این دادگاه مستقل از سازمان ملل
متحد و دولت سیرالئون است و برخلاف دادگاه های یوگسلاوی سابق و رواندا،
بودجه آن به طور مستقیم از کمک داوطلبانه کشورهای عضو تامین می شود.
ارتقای حقوق بشر
سازمان ملل متحد کمک کرده است حقوق بشربه موضوع موردتوجه مردم همه جا تبدیل
شود، موضوعی که دولت ها نادیده گرفتن آن را روز به روز دشوارتر می یابند.
نمونه هایی از فعالیت های تاریخی سازمان ملل در این زمینه:
· سازمان ملل متحد، اعلامیه بین المللی حقوق بشر، متشکل از اعلامیه های
جهانی حقوق بشر 1948 و دو میثاق بین المللی حقوق بشر 1966 ـ درباره حقوق
مدنی و سیاسی، و درباره حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ـ را به وجود
آوردکه اجرای بسیاری ازمفاداعلامیه جهانی حقوق بشررا برای کشورهای عضواز
نظر قانونی الزامی می سازد.
· سازمان ملل متحد متن بیش از 80 کنوانسیون، اعلامیه و اسناد دیگر درباره
حقوق سیاسی، مدنی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را تهیه وبه تصویب رسانده
است.
· سازمان ملل متحد با مبارزه مداوم عليه آپارتاید، از تحریم تسلیحاتی گرفته
تا تدوين کنوانسیون های بین المللی، کمک کرد رژیم آپارتاید (جدایی نژادی)
که از سال 1948 تا 1994 در آفریقای جنوبی برقرار بود، برچیده شود. کنفرانس
جهانی علیه نژادپرستی، تبعیض نژادی، بیگانه ستیزی و تعصبات مربوطه، که در
سال 2001 در شهر دوربان، آفریقای جنوبی، تشکیل شد، توصیه های ویژه برای
مقابله با نیروهایی که تنوع و کثرت را تهدید می کنند، ارائه داد.
· سازمان ملل متحد با موفقیت درباره الحاق پروتکل اختیاری به کنوانسیون
مربوط به حقوق کودک سال 1989 خود مذاکره کرد که براساس آن کشورهای عضو می
پذیرند مشارکت کودکان کمتر از 18 سال را در مناقشه مسلحانه ممنوع کنند. این
پروتکل اختیاری از فوریه 2002 به اجرا درآمد.
سازمان ملل متحد چگونه از گروه های آسیب پذیر در جامعه دفاع می کند؟
سازمان ملل متحد حامی آسیب پذیرترین گروه های جامعه یعنی اقلیت ها، کارگران
مهاجر، پناهندگان، بومیان وبه ویژه کودکان در موقعیت های دشوار است و برای
بهتر کردن وضعیت آنان تلاش می کند. معاهده های بین المللی، مانند کنوانسیون
1989 درباره حقوق کودک و کنوانسیون 1990 درباره حمایت از حقوق کلیه کارگران
مهاجر و خانواده های آنان، از طریق مذاکره در سازمان ملل تدوین شده تا از
گروه های آسیب پذیر حمایت شود. سازمان ملل با ساز و کارهای گوناگون بر
پیروی دولت ها از تعهدات مربوط به کنوانسیون های حقوق بشر درباره حقوق گروه
های آسیب پذیر نظارت می کند و کشورها را برای موارد نقض این حقوق مسئول و
پاسخگو می داند.
سازمان ملل همچنین تلاش های بین المللی برای افزایش آگاهی جهانی از مشکلات
مربوط به گروه های آسیب پذیر را رهبری می کند. سازمان برای 300 میلیون مردم
بومی جهان، سال بین المللی مردم بومی جهان (1993) و دهه بین المللی مردم
بومی جهان (2004 ـ 1994) را اعلام کرد، و در حال مذاکره برای صدور اعلامیه
ای درباره حقوق آنان است. نماینده ویژه دبیرکل برای کودکان و مناقشه
مسلحانه، حامی اصلی حدود 300 هزار کودک سرباز است. سازمان بین المللی
کار،اجراي برنامه ای جهانی را برای ممانعت از کار کودکان آغاز کرده است و
صندوق کودکان ملل متحد نیز طرح هایی را برای بهبود زندگی کودکان خیابانی،
کودکان کارگر و کودکان مشغول وگرفتار در موقعیت های مناقشه اجرا می کند.
سازمان ملل متحد در زمینه حمایت از حقوق برابر زنان چه می کند؟
سازمان ملل متحد در زمینه بهبود موقعیت زنان با پیشتازی در امر ایجاد
تغییرات ولزوم افزایش آگاهی ها درباره حقوق آنان در سراسر جهان تاثیری
حیاتی داشته است.
· حقوق برابر زنان در مقدمه منشور ملل متحد و در اعلامیه جهانی حقوق بشر،
که برابری جنسیتی را از لحاظ حقوقی به عنوان حق بشر بنیادی تعیین و احراز
می کند، محفوظ و محترم شمرده شده است.
· سازمان ملل متحد درباره حقوق زنان معیارهای بین المللی تعیین کرده و ساز
و کارهایی برای نظارت بر رعایت این معیارها در سراسر جهان به وجود آورده
است. سازمان در سال 1979 کنوانسیون حذف همه اشکال تبعیض علیه زنان را تصویب
کرد که اعلامیه جهانی حقوق زنان و چارچوبی برای اقدام کشورها به منظور
تضمین این حقوق است. حدود 170 کشور این کنوانسیون را تصویب کرده و به این
ترتیب از لحاظ حقوقی به تضمین برابری حقوق زنان متعهد شده اند. کمیته ای
ویژه از کارشناسان مستقل سازمان ملل بر اجرای این کنوانسیون نظارت می کنند.
· کمیسیون مقام زن سازمان ملل متحد که در سال 1946 تاسیس شد، هر سال برای
رسیدگی به مسائل مربوط به حقوق زنان تشکیل جلسه می دهد. این کمیسیون درباره
مسائل نیازمند به توجه فوری توصیه هایی می دهد و از وضع قوانین بین المللی
برای حمایت از حقوق زنان پشتیبانی می کند.
· سازمان ملل متحد کمک کرده است زنان در همه جای جهان بسیج شوند. سازمان،
به منظور جلب توجه به حقوق زنان، سال 1975 را سال بین المللی زنان و دهه
1985 ـ 1976 را دهه ملل متحد برای زنان اعلام کرد. سازمان ملل متحد همچنین
مجمعی برای زنان سراسر جهان بوده تا برای ترویج و حمایت از حقوق خود به
یکدیگر ملحق شوند. سازمان سال 1975 نخستین کنفرانس جهانی را که تا آن زمان
درباره زنان تشکیل شده بود، در مکزیکوسیتی برگزار کرد که با کنفرانس های
جهانی در کپنهاک (1980)، نایروبی (1985) و پکن (1995) پیگیری شد.
· دو نهاد سازمان ملل متحد به صورت انحصاری به مسائل زنان اختصاص داده شده
اند: صندوق توسعه ملل متحد برای زنان، بودجه فعالیت های نوآورانه توسعه ای
به سود زنان را، به ویژه در مناطق روستایی جهان در حال توسعه ،تامین می
کند. موسسه بین المللی تحقیقات و آموزش برای پیشرفت زنان، از فن آوری های
جدید اطلاعات برای حمایت از پیشرفت زنان و دسترسی آنان به جامعه اطلاعاتی
استفاده می کند. (به
www.un.org/womenwatch
نگاه کنید).
سازمان ملل متحد از برقراری مردم سالاری چگونه حمایت می کند؟
سازمان ملل متحد از برقراری مردم سالاری در کشورهای بسیاری که خواهان کمک
آن هستند، حمایت می کند. سازمان با ارائه کمک فنی در زمینه تدارک و برگزاری
انتخابات به حدود 80 کشور برای تحکیم فرآیند مردم سالاری کمک کرده است.
سازمان ملل متحد در سال 1993 انتخابات کامبوج راترتيب داد و برای تضمین
برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه در چند کشور ـ از جمله نامیبیا،
نیکاراگوآ، هاییتی، السالوادور، آفریقای جنوبی و موزامبیک ـ ناظر بی طرف
اعزام کرده است. سازمان همچنین به جنبش های مخالف مسلح کمک کرده است تا به
احزاب سیاسی تبدیل شوند برای مثال در السالوادور، موزامبیک و گواتمالا.
سازمان برای تحکیم مردم سالاری، به ملت ها کمک می کند فرآیندها و نهادهای
سیاسی، قضایی، اداری و اجرایی مسئول، پاسخگو و کارا ایجاد و آنها را تقویت
کنند. برنامه عمران ملل متحد از مردم سالاری در کشورهای بسیاری با تقویت
رویه های پارلمانی، ارتقای قوه قضاییه و کمک برای مبارزه با فساد حمایت می
کند. دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر به کشورها در زمینه گسترش قوانین حقوق
بشر، بهبود قوانین جزا و حمایت از آزادی بیان نظر مشورتی می دهد.
سازمان ملل متحد با کمک به برگزاری انتخابات در حدود 80 کشور به تقویت
فرآیند مردم سالاری کمک کرده است.
چرا به دادگاه بین المللی کیفری نياز داریم؟
برای رسیدگی به نسل کشی، جنایات جنگی و جرایم علیه بشریت، دادگاه بین
المللی کیفری ایجاد شده است. ایجاد چنین دادگاهی از مدت ها پیش در دستور
کار سازمان ملل متحد قرار داشت اما قتل عام های هراس انگیز در کامبوج،
یوگسلاوی سابق و رواندا نیاز به آن را مبرم تر کرد. مقررات این دادگاه که
به وسیله یک کمیته مجمع عمومی و با مشارکت بیش از 100 کشور عضو تدوین شده،
در کنفرانسی که سال 1998 در رم تشکیل گردید، به تصویب 120 کشور رسید. این
دادگاه پس از تصویب 60 کشور، اول ژوئیه 2002 موجودیت یافت.
این دادگاه که در شهر لاهه، هلند قرار دارد متشکل از 18 قاضی مورد احترام
بین المللی، که برای دوره های 9 ساله انتخاب می شوند، و گروهی بازپرس و
مامور تحقیق است. دادگاه، بخشی از سازمان ملل متحد نیست و به کشورهایی
پاسخگو است که مقررات آن را تصویب می کنند. این کشورها موافقت می کنند آن
عده از شهروندان خود را که به موجب قوانین آنها متهم به ارتکاب چنین جرایمی
هستند تحت پیگرد قرار دهند یا آنان را برای محاکمه به دادگاه بین المللی
کیفری تسلیم کنند.
اساسنامه دادگاه، عدم تعقیب و پیگرد غیرمجاز را تضمین می کند، برای دادگاه
های ملی اولویت قائل می شود و دولت ها را ملزم می سازد بدوا و در وهله نخست
از دادگاه های خود استفاده کنند. این دادگاه فقط هنگامی ممکن است مداخله
کند که دادگاه های ملی نتوانند اقدام کنند یا تمایل به اقدام نداشته باشند.
به علاوه، بازپرسان باید تصمیم های خود را بر مبنای معیارهای به خوبی تعریف
شده بین المللی، که اتهام های دارای انگیزه سیاسی را کنار می گذارد،توجیه
کنند. سرانجام اين كه، شورای امنیت اختیار دارد جريان هر پیگیری راکه
نامناسب تشخیص می دهد، متوقف کند. این امید وجود دارد دادگاه با شروع به
کار، به خاتمه مصونیت افراد از مجازات کمک کند و مانع از وقوع جنایات جنگی
بالقوه شود.
فصل 5: آیا سازمان ملل متحد ارزش هزینه هايی را که می کند، دارد؟
«سازمان ملل متحد با بحران مالی و محدودیت های قانونی مواجه است که اگر
قرار است این سازمان به عنوان ابزاری موثر به کار ادامه دهد، باید برطرف
شوند. منشور را نمی توان نادیده گرفت. ایمان (به منشور) را نمی توان از بین
برد. به تعهدات باید عمل شود. صورتحساب ها باید پرداخت شوند.
ـ یادداشت ارسالی ادلای ای. استیونسن، نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد
به این سازمان،در 1964
سازمان ملل متحد برای تضمین ادامه کارآیی خود چه می کند؟
سازمان ملل متحد در چند سال اخیر برای افزایش کارایی و تاثیر خود اصلاحات
عمده ای به عمل آورده است. این اصلاحات شامل انتصاب یک معاون دبیرکل برای
دفتر نظارت بر خدمات داخلی، کاهش هزینه های عملیاتی، کاستن از پست های رده
بالا و حذف حدود 1000 پست بوده است. رشد اسمی بودجه عادی سازمان ملل مدت
هشت سال در حد صفر بوده و در دو سال اخیر افزایشی بسیار اندک داشته که
براساس نرخ واقعی و در عمل نشانه کاهش نسبت به دوره قبل است.
سرعت اصلاحات در طول دوره نخست کار کوفی عنان در مقام دبیرکل (2001 ـ
1997)، به حد چشمگیری افزایش یافت و وی فراگیرترین مجموعه اصلاحات راکه
تاکنون به مجمع عمومي پیشنهاد شده به جریان انداخت. از جمله این اصلاحات:
· اختصاص مجدد منابع از حوزه های کم اهمیت و خدمات اداری به حوزه های مهمتر
مورد نظر کشورهای عضو.
· کاهش هزینه های اجرایی و استفاده از صرفه جویی ها برای فعالیت های
عمرانی.
· سازمان دادن برنامه کار ملل متحد در چهار حوزه اساسی یعنی صلح و امنیت،
توسعه، امور اقتصادی و اجتماعی و امور بشردوستانه با توجه به حقوق بشر به
عنوان موضوعی محوری.
· انتصاب قائم مقام دبیرکل برای نظارت بر کار روزمره سازمان و هماهنگ کردن
تلاش های اصلاحی آن.
· ایجاد دفتر نظارت بر خدمات داخلی، که کار آن شامل حسابرسی، ارزیابی،
نظارت، بازرسی و تحقیقات است.
· تشکیل کابینه ای متشکل از مدیران ارشد سازمان برای تسریع تصمیم گیری و
افزایش هماهنگی.
· انجام اصلاحات مهم د رحوزه کارکنان به منظور بهبود مدیریت ستادي در همه
رده ها.
تلاش های اصلاحی در سال 2002 با بازبینی کلیه فعالیت های ادارات سازمان
ملل، و همچنین بازبینی مسائل اداری مانند ارائه خدمات و اسناد برای کنفرانس
ها و فرآیند اختصاص منابع در تدارک بودجه سازمان، ادامه یافت. هدف، تضمین
اختصاص بهینه منابع موجود با ساده تر کردن تشریفات و روش ها، کاستن از
زوائد، بهتر کردن کارایی، به روز کردن وظایف دبیرخانه و قطع فعالیت هایی
است که دیگر مفید نیستند.
دبیرکل در همه حوزه های تحت اختیار خود اقدام به اصلاحات کرده است. در جنبه
های دیگر اصلاحات سازمان ملل، کشورهای عضو، که به اتفاق اقدام می کنند،
باید به طور مستقیم تصمیم بگیرند.
هزینه سازمان ملل متحد چقدر است؟
بودجه عادی سازمان ملل متحد حدود 3/1 میلیارد دلار در سال است. این مبلغ
برای تامين هزينه فعالیت ها،حقوق کارکنان و زیرساختار اساسی ـ غیر از
عملیات حفظ صلح، که بودجه جداگانه دارد ـ خرج می شود. به موجب منشور، که
معاهده ای بین المللی است، کشورهای عضو سازمان متعهد به پرداخت قسمتی از
بودجه آن هستند. سهمیه هر کشور بر مبنای سهم آن از اقتصاد جهان محاسبه می
شود.
کل نظام ملل متحد هر سال چه مقدار هزینه می کند؟
نظام ملل متحد هر سال حدود 12 میلیارد دلار هزینه می کند که به سازمان ملل
متحد، عملیات حفظ صلح، برنامه ها و صندوق ها، کارگزاری های تخصصی سازمان
ملل، غیر از بانک جهانی، صندوق بین المللی پول و صندوق بین المللی توسعه
کشاورزی مربوط می شود. اندکی بیش از نیمی از این مبلغ از کمک های داوطلبانه
کشورهای عضو تامین می شود، بقیه از سهمیه های اجباری این کشورها دریافت می
شود.
سازمان ملل متحد و کارگزاری ها، صندوق ها و برنامه های آن ـ عمدتا برنامه
عمران ملل متحد، برنامه جهانی غذا، صندوق کودکان ملل متحد و صندوق جمعیت
ملل متحد ـ هر سال نزدیک به 5/6 میلیارد دلار برای انجام فعالیت های
عملیاتی توسعه، بیشتر جهت برنامه های اقتصادی، اجتماعی و بشردوستانه برای
کمک به فقیرترین کشورهای جهان، صرف می کنند. به علاوه، بانک جهانی، صندوق
بین المللی پول، و صندوق بین المللی توسعه کشاورزی هر سال میلیاردها دلار
دیگر به صورت وام ارائه می دهند که به ریشه کنی فقر، تقویت توسعه و تثبیت
اقتصاد جهانی کمک می کند.
هزینه های نظامی جهان، كه حدود 800 میلیارد دلار در سال است، برای تامین
مخارج بیش از 65 سال کل نظام ملل متحد کافی خواهد بود.
سازمان ملل متحد: فواید برای تجارت
فعالیت سازمان ملل متحد به سود تجارت در سراسر جهان است.
· جامعه بازرگانی و سازمان ملل متحد در زمینه ترویج رشد اقتصادی و ثبات،
ایجاد اشتغال و ترغیب سرمایه گذاری منافع مشترک دارند. فعالیت های سازمان
ملل ـ مانند کمک به اجرای انتخابات، ترویج سودآموزی و از بین بردن بیماری
ها ـ به ساختن جوامع با ثبات، کارا و دموکراتیک کمک می کند. سازمان، امكان
«سرمایه گذاری همه جانبه» را فراهم می سازد که بدون آن سرمایه گذاری خصوصی
نمی تواند سودبخش باشد.
· ابتکارهای سازمان ملل برای ترویج صادرات، حذف موانع تجاری، ترویج قوانین
یکسان تجارت و حمایت از حقوق مولف به سود تجارت در همه جا است.
· نظام ملل متحد ضوابط فنی در ارتباطات، هوانوردی، کشتیرانی و خدمات پستی
تعیین می کند، که معاملات بین المللی را ممکن می سازد.
· تلاش های سازمان ملل متحد برای انجام اصلاحات بازارگرا، موجب تسهیل در
انجام معاملات می شود و تدوین و ایجاد مقررات مساعد برای تجارت به ترغیب
سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای در حال توسعه کمک می کند، که به موجب
آمار کنفرانس تجارت و توسعه ملل متحد در سال 2001 بالغ بر 225 میلیارد دلار
شد.
· نظام ملل متحد از خریداران عمده کالا و خدمات است که در سال به چهار
میلیارد دلار می رسد. یونیسف نیمی از واکسن های تولیدی جهان را خریداری می
کند و صندوق جمعیت ملل متحد بزرگ ترین خریدار وسایل پیشگیری از بارداری در
دنیا است.
· شرکت های آمریکایی پیوسته بزرگترین فروشندگان کالا و خدمات به سازمان ملل
هستند. شرکت های آمریکایی در سال 2001 از معامله با مقر سازمان ملل در
نیویورک 216 میلیون دلار به دست آوردند که بیش از 25 درصد معاملات سازمان
بود.
· سازمان ملل متحد به حد فزاینده ای در فعالیت ها و طرح های تجاری مشترک با
سازمان های غیردولتی و بخش خصوصی شرکت می کند. برای مثال، سازمان ملل در یک
طرح تجاری 2/1 میلیون دلاری با کارگزاری فضایی اروپایی، فرانسه، مرکز ملی
مطالعات فضایی، و سازمان اروپایی برای تحقیقات هسته ای مشارکت دارد تا
امکان دسترسی مداوم به عکس های ماهواره ای، خدمات مربوط به پردازش تصاویر،
نقشه ها و دیگر اطلاعات جغرافیایی را برای هر جایی که سازمان های غیر دولتی
و کارگزاری های ملل متحد در آنجا در حال ارائه کمک بشر دوستانه یا اجرای
طرح های بازسازی و بازپروری در مرحله پس از مناقشه هستند، از طریق اینترنت
فراهم کند.
مقایسه بودجه سازمان ملل متحد با سایر سازمان ها چگونه است؟
برای دقت در هزینه های ملل متحد یعنی حدود 3/1 میلیارد دلار در سال برای
سازمان ملل متحد و حدود 12 میلیارد دلار برای کل نظام ملل متحد، آنها را با
هزینه های دولت ها و سایر نهادها مقایسه می کنیم:
· بودجه اداری 15 کشور جامعه اروپا به 5/4 میلیارد دلار در سال بالغ می
شود.
· دو ایالت آمریکا که کمترین بودجه را دارند یعنی وایومینگ و داکوتای
جنوبی، هر کدام بیش از دو میلیارد دلار بودجه سالانه دارند.
· سازمان جهانی بهداشت که موارد بروز تعدادی از بیماری ها، از جمله آبله و
فلج اطفال را در سراسر جهان کاهش داده یا حذف کرده، در سال 421 میلیون دلار
بودجه دارد که حدود هزینه ساختن مرکز جدید خطوط هواپیمایی آمریکا، یک
باشگاه بسکتبال یا هاکی در دالاس، تگزاس است.
· بودجه سالانه شهر زوریخ 1/3 میلیارد دلار است.
· اداره آتش نشانی توکیو 8/1 میلیارد دلاردرسال بودجه دارد.
· بودجه سالانه دانشگاه مینه سوتا 9/1 میلیارد دلار است.
· بودجه هیات آموزش شهر نیویورک در سال مالی 2001 بیش از 4/12 میلیارد دلار
بود.
درباره بودجه سازمان ملل متحد چگونه تصمیم گرفته می شود؟
درباره هزینه های سازمان ملل از طریق فرآیندی دقیق با مشارکت همه کشورهای
عضو تصمیم گیری می شود.
دبیرکل در ابتدا، پس از بررسی دقیق تقاضاهای تک تک ادارات سازمان ، بودجه
را به مجمع عمومی پیشنهاد می کند و سپس کمیته مشورتی 16 نفری مسائل اداری و
بودجه ای و کمیته 34 نفری برنامه و هماهنگی به بررسی آن می پردازد. توصیه
های این کمیته ها به کمیته اداری و بودجه ای مجمع عمومی متشکل از نمایندگان
همه کشورهای عضو، که با دقت بیشتری به بررسی بودجه می پردازد، فرستاده می
شود. در نهایت، بودجه برای بررسی نهایی و تصویب به مجمع عمومی ارسال می
شود.
بودجه از سال 1988 با اجماع، یعنی روشی که به کشورها امکان می دهد افزایش
های آن را محدود کنند، به تصویب رسیده است.
آیا رشد بودجه سازمان خیلی سریع است؟
براساس نرخ واقعی، یعنی با در نظر گرفتن تورم و نوسانات پولی، بودجه
سازمان، برخلاف تقاضاهای مداوم کشورهای عضو برای اجراي برنامه ها و فعالیت
های جدید، در طول دهه گذشته به حد چشمگیری کاهش یافته است.
از سال 1994، هنگامی که مجمع عمومی بودجه دو ساله را به مبلغ اندکی بیش از
6/2 میلیارد دلار تصویب کرد، دبیرخانه با همین حد از منابع یا کمتر،که برای
1999ـ1998 به 5/2 میلیارد دلار کاهش یافت ،مشغول فعالیت بوده است. حتی به
نرخ واقعی، هزینه ها هرگز از سطح 1995 ـ 1994 فراتر نرفت و بودجه 2003 ـ
2002 به 6/2 میلیارد دلار برگشت که براساس نرخ واقعی خیلی کمتر از بودجه
1995 ـ 1994 بود که با هزینه های امروز 1/3 میلیارد دلار برآورد می شود.
بودجه دو ساله کنونی نشان دهنده کاهشی 3 درصدی براساس نرخ واقعی از بودجه
2001 ـ 2000 است.
بودجه هیات آموزشی شهر نیویورک از بودجه کل نظام ملل متحد بیشتر است.
چه نهاديا مقامي بر هزینه های سازمان ملل متحد نظارت می کند؟
به منظور اطمینان از این که پول فقط برای مقاصد مجاز و به موثرترین شکل
ممکن خرج شود، کنترل های داخلی انجام می شود.
· دفتر برنامه ریزی طراحی، بودجه و حساب های سازمان ملل متحد به ریاست ممیز
و ناظر خرج سازمان، ساز و کار اصلی کنترل است. هر کارگزاری تخصصی و برنامه
عمده نظام ملل متحد، دفتر کنترل خاص خود را دارد.
· دفتر نظارت بر خدمات داخلی به ریاست مقامی هم رتبه یک بازرس کل در ایالات
متحده، بر فعالیت های سازمان ملل در سراسر جهان نظارت و بر اتهام های هدر
دادن، تقلب، سوء استفاده و سوء مدیریت رسیدگی می کند. این دفتر، از زمان
تاسیس در سال 1994 به سازمان ملل کمک کرده حدود 87 میلیون دلار صرفه جویی
یا بازیافت کند. این دفتر به طور مستقیم، در مجمع عمومی، به کشورهای عضو
گزارش می دهد و خط تلفنی محرمانه برای دریافت اطلاعات درباره خلاف کاری های
احتمالی دارد.
· هیات حسابرسان خارجی ،که به حساب ها رسیدگی می کند، از حسابرسان کل سه
کشور عضو تشکیل شده که مجمع عمومی آنان را انتخاب می کند. هر حسابرس کل چند
حسابرس را منصوب می کند که از دفاتر سازمان ملل متحد در سراسر جهان بازرسی
می کنند.
· واحد بازرسی مشترک کمک می کند اطمینان حاصل شود فعالیت های سازمان های
مختلف نظام ملل متحد با حداکثر صرفه جویی انجام شود و از منابع استفاده
بهینه به عمل آید. این واحد شامل بازرسانی از 11 کشور است که مجمع عمومی
آنان را منصوب می کند. آنان اختیارات گسترده ای برای تحقیق درباره همه
مسائل مربوط به کارایی و استفاده درست از وجوه را دارند و می توانند از هر
جا که بخواهند بلافاصله بازرسی کنند.
دفتر نظارت داخلی سازمان ملل متحد از سال 1994 به صرفه جویی یا بازیافت
حدود 87 میلیون دلار کمک کرده است.
حق عضویت چگونه محاسبه می شود؟
معیار اصلی مورد نظر کشورهای عضو، که از طریق مجمع عمومی اعمال می شود،
توانایی پرداخت کشورها است. این توانایی بر برآوردهای تولید ناخالص ملی
آنها و تعدیل هایی، از جمله برای بدهی خارجی و درآمد سرانه ناچیز، استوار
است. درصد سهم هر کشور عضو در بودجه به وسیله مجمع عمومی و براساس این شیوه
تعیین می شود و از حداقل 001/0 درصد تا حداکثر 22 درصد، و حداکثر 01/0 درصد
از کشورهای کمتر توسعه یافته، متغیر است. برای سال 2002 سهمیه هر یک از 43
کشوری که با نرخ حداقل، سهمیه دادند 11104 دلار و سهمیه کشوری که بیشترین
مبلغ را داد، یعنی ایالات متحده283076321دلار بود.
ده کشور عضو با بیشترین سهمیه درتامين بودجه عادی سال 2002 سازمان ملل متحد
میزان سهمیه
کشور
درصد
به میلیون دلار
ایالات متحده
22
1/283
ژاپن
669/19
4/218
آلمان
845/9
3/109
فرانسه
516/6
4/72
انگلیس
579/5
62
ایتالیا
104/5
7/56
کانادا
579/2
6/28
اسپانیا
539/2
2/28
برزیل
093/2
2/23
جمهوری کره
866/1
7/20
آیا نسبت سهمیه ها غیر عادلانه است؟
چون اختصاص سهمیه ها براساس تولید ناخالص ملی است، کشورهای ثروتمندتر
معمولا بیشتر و کشورهای فقیرتر کمتر می پردازند اگرچه استثناهایی وجود دارد
(مثلا برزیل بیشتر از لیختن اشتاین می پردازد اگرچه درآمد سرانه آن خیلی
کمتر است، زیرا مجموع تولید ناخالص ملی آن خیلی بیشتر است).
مجمع عمومی از آغاز 1974 حداکثر میزان سهمیه برای هر کشور عضو را 25 درصد
در نظر گرفت که از سال 2001 به 22 درصد کاهش یافت. این سقف تاکنون فقط به
نفع ایالات متحده بوده که سهم مجموع سهمیه تولید ناخالص ملی آن حدود 27
درصد است. بدون این سقف، سهم آن حتی بیشتر خواهد بود زیرا، مانند سایر
کشورهای با درآمد سرانه بالا، از آن خواسته می شد برای کاستن از سهمیه
کشورهای دارای درآمد سرانه کمتر، سهمیه بیشتری بپردازد. نسبت های دیگر
کشورهای عضو افزوده شده تا این تفاوت پر شود.
دومین کشور از لحاظ زیادی سهمیه ژاپن است که سهمیه آن در سال 2002 حدود
7/19 درصد یا 4/218 میلیون دلار بود. 15 عضو اتحادیه اروپا به اتفاق حدود
35 درصد بودجه سازمان را تامین می کنند. در معیار سهمیه ها هر سه سال بر
مبنای آخرین آمار درآمد ملی تجدیدنظر کامل به عمل می آید تا اطمینان حاصل
شود سهمیه ها عادلانه و دقیق هستند.
آیا کشورهای صنعتی سهم خیلی زیادی می پردازند؟
هنگامی که کشورهای کمک کننده به بودجه عادی سازمان ملل براساس مقدار کمک
خود طبقه بندی می شوند، واضح است که پرداخت سهم زیادی از هزینه ها به عهده
تعداد اندکی از کشورها گذاشته می شود که این نشانه سهم فراوان آنها از
درآمد جهان است. اما اگر از معیارهای دیگری استفاده شود وضع فرق خواهد کرد.
مثلا اگر معیار را سرانه سهمیه ها قرار دهیم سه کشور کوچک و چهار کشور
اسکاندیناوی از جمله تامین کنندگان اصلی بودجه خواهند بود.
سهم زیادی از پولی که بعضی از کشورهای بزرگ صنعتی به نظام ملل متحد می
دهند، به صورت پولی که سازمان ملل برای خرید مواد و وسایل، پرداخت حقوق ها
و هزینه های عملیاتی دراين کشورها خرج می کند، به آنها برگردانده می شود.
64 درصد از 7/3 میلیارد دلاری که کل نظام ملل متحد در سال 2000 بابت خرید
کالا و خدمات پرداخت کرد، یعنی نزدیک به 4/2 میلیارددلار، به کشورهای صنعتی
بود. از این مقدار 527 میلیون دلار به شرکت های امریکایی رسید که بیش از دو
برابر تامین کننده بزرگ بعدی کالاها و خدمات و خیلی بیشتر از کشورهای دیگر
بود.
سرانه 10 کشور اول تامین کننده بودجه عادی سازمان ملل متحد در سال 2002
کشور
مقدار به دلار آمریکا
لوکزامبورگ
15/2
لیختن اشتاین
13/2
ژاپن
74/1
نروژ
65/1
دانمارک
60/1
موناکو
38/1
ایسلند
35/1
آلمان
34/1
اتریش
31/1
سوئد
30/1
درباره سهمیه های پرداخت نشده چه باید کرد؟
سازمان ملل متحد اخیرا از بحران مالی خلاص شده است. چه اتفاقی خواهد افتاد
وقتی کشورهای عضو، سهم هزینه های خود را برای برنامه هایی که خود سازمان را
موظف به اجرای آنها کرده اند، نمی پردازند؟ بعضی از کشورها به دلیل مشکلات
فنی بودجه ای یا صرفا فقر، بدهی های خود را به موقع نمی پردازند. دیگران از
اين امر به عنوان راهی برای اعمال فشار به سازمان ملل یا هدف های سیاسی
استفاده می کنند. هیچ شرکت خصوصی یا دولتی نمی تواند در چنین شرایطی کار
کند به ویژه هنگامی که کشورهای عضو مدام از سازمان ملل بیشتر و بیشترمی
خواهند و در همان حال از پرداخت سهمیه های خود امتناع می کنند.
تلاش های کشورهای عضو برای پرداخت بدهی های معوقه خود موقعیت مالی سازمان
ملل را به حد چشمگیری بهتر کرده است، اما بدهی های معوقه قابل توجهي باقی
است و اندوخته های سازمان تمام شده است. در پایان سال 2001 مجموع بدهی های
معوقه مربوط به بودجه عادی 6/239 میلیون دلار بود که 9/209 میلیون دلار از
آن مربوط به همان سال می شد. از 191 کشور عضو سازمان 54 کشور (حدود 29
درصد) بدهی های مربوط به بودجه عادی خود را به طور کامل نداده بودند اگرچه
فقط 22 کشور غیر از بدهی همان سال از قبل نیز بدهی داشتند. در پایان سال
2001 همچنین 8/43 میلیون دلار از بدهی های معوقه به دادگاه های بین المللی
برای یوگسلاوی سابق و رواندا مربوط می شد.
اماباافزودن بدهی های مربوط به عملیات حفظ صلح، مجموع بدهی های معوقه به1/2
میلیارد دلار می رسد که رقم حیرت آور 8/1 میلیارد دلار آن به حفظ صلح مربوط
می شود. حدود 38 درصدآن یعنی 9/690 میلیون دلار، نشان دهنده سهمیه زیاد
ایالات متحده است که 373 میلیون دلار آن به دوره جاری و 9/316 میلیون دلار
به دوره های پیشتر مربوط است. با این وجود، حتی این شرایط نشانه بهتر شدن
اوضاع است و در طول سال 2001 سازمان ملل متحد توانست بدهی خود به کشورها،
یعنی بدهی های مربوط به نظامیان و وسایل و تجهیزات ارائه شده آنها برای
عملیات حفظ صلح،را از حدود 1/1 میلیارد دلار به 800 میلیون دلار کاهش دهد.
واضح است که برای بازگرداندن سازمان ملل متحد به موقعیت ثبات مالی، که به
تنهایی می تواند توانایی آن را برای انجام وظایف بسیار آن با حداکثر تاثیر
و فایده برای مردم سیاره ما تضمین کند، لازم است کشورهای عضو تلاش بیشتری
برای تسویه بدهی های معوقه و اجرای کامل و به موقع تعهدات مالی خود به عمل
آورند.
برای وادار کردن کشورهای عضو به انجام تعهدات مالی خود، چه می توان کرد؟
به موجب منشور ملل متحد (ماده 19)، هر کشور عضو را كه بدهی های معوقه آن
معادل یا بیشتر از مقدار سهمیه دو سال قبلی آن باشد، می توان از حق رای در
مجمع عمومی محروم کرد. اعضای گوناگونی در طول سال ها از این مجازات زیان
دیده اند.
آیا سازمان ملل متحد جهان را بهتر کرده است؟
هر چند بعضی از دستاوردهای خانواده ملل متحد شناخته شده است، بسیاری از
آنهارا، که به سود مردم همه جهان است، اغلب بدیهی به حساب مي آورند و اهمیت
آنها را درک نمی کنند:
· سازمان ملل متحد و کارگزاری های آن بهداشت میلیون ها نفر را با ایمن سازی
کودکان جهان، مبارزه با مالاریا و بیماری های انگلی، تامین آب آشامیدنی
سالم و حمایت از سلامت مصرف کنندگان، بهتر کرده اند. در نتیجه طول و متوسط
عمر در سراسر جهان افزایش یافته است.
· مجموع حقوق بین الملل كه سازمان ملل متحد در پنج دهه گذشته تدوین كرده از
کل تاریخ گذشته نوع بشر بیشتر بوده است.
· کارگزاری های امدادی سازمان ملل متحد به 7/25 میلیون پناهنده و آواره در
سراسر جهان کمک و از آنان حمایت می کنند.
· سازمان ملل متحد در سال 1948 اعلامیه جهانی حقوق بشر، اعلامیه ای تاریخی
از حقوق و آزادی ها که همه مردان و زنان شایسته برخورداری از آنها هستند،
را تدوین کرد. بیش از 80 معاهده سازمان ملل متحد از حقوق بشر خاص حمایت و
آنها را ترویج می کنند.
· سازمان ملل متحد و کارگزاری های آن، از جمله بانک جهانی و برنامه عمران
ملل متحد، عناصر اصلی برای توسعه بیشتر در کشورهای فقیرتر هستند و بیش از
30 میلیارد دلار در سال به آنها کمک می کنند.
· سازمان ملل متحد با یاری به برگزاری انتخابات درحدود 80 کشور به تقویت
فرآیند مردم سالاری کمک کرده است.
· برنامه عمران ملل متحد ارائه دهنده اصلی مشورت، حمایت و پشتیبانی برای
توسعه است وهرسال با حدود یک میلیارد دلار هزینه از بسیاری از طرح های
توسعه در سراسر جهان حمایت می کند.
· سازمان ملل متحد با تقاضاهای کمک خود سالی بیش از یک میلیارد دلار برای
کمک اضطراری به مردم گرفتار عوارض جنگ و بلایای طبیعی گردآوری می کند. فقط
در سال 2001، نوزده تقاضای بین کارگزاری منجر به جمع آوری 4/1 میلیارد دلار
شد که به مصرف کمک به 44 میلیون نفر در 19 کشور و منطقه رسید.
· برنامه جهانی غذا، بزرگترین سازمان ارائه دهنده کمک های غذایی جهان، هر
سال حدود یک سوم کمک های غذایی جهان را ارائه می دهد.
· سازمان ملل متحد حامی اصلی جنبش بزرگ استعمارزدایی بود که باعث استقلال
بیش از 80 کشور شد.
· آبله دراثر مبارزه هماهنگ سازمان جهانی بهداشت از دنيا ریشه کن شد. هدف
تلاش دیگر سازمان جهانی بهداشت، که از سال 1988 آغاز شد، حذف بیماری فلج
اطفال از جهان تا سال 2005 بود. فلج اطفال تا سال 1998 هر روز حدود 1000
نفر را در 125 کشور مبتلا می کرد. در تمام سال 2001 فقط 537 مورد از این
بیماری مشاهده شد و فلج اطفال در همه جا به استثنای 10 کشور ریشه کن شده
است.
· هر سال زندگی بیش از 3 میلیون کودک با ایمن سازی نجات داده می شود اما
تقریبا 3 میلیون نفر دیگر بر اثر بیماری های قابل پیشگیری می میرند. صندوق
کودکان ملل متحد، سازمان جهانی بهداشت، گروه بانک جهانی، بنیادهای خصوصی،
صنعت داروسازی و دولت ها به اتحادی جهانی برای واکسن ها و ایمن سازی پیوسته
اند که هدف آن کاهش این رقم به صفر است.
فصل 6: چه کسانی در سازمان ملل متحد کار می کنند؟
کارکنان سازمان ملل متحد نباید خواهان دستور از هیچ نهاد دیگری باشند یا از
آن دستور بگیرند...
ـ منشور ملل متحد، 1945
چه کسانی در سازمان ملل متحد کار می کنند و در آنجا چه می کنند؟
کارشناسان اقتصاد، مترجمان، آمارگران، منشی ها، متخصصان رایانه، پزشکان،
درودگران، فقط معدودی از طیفی گسترده از افراد با مهارت ها و پیشینه های
متنوع هستند که به عنوان کارکنان سازمان ملل متحد فعالیت می کنند.
دبیرخانه سازمان ملل متحد حدود 7500 کارمند تحت بودجه عادی و نزدیک به همین
تعداد تحت اعتبارهای ویژه دارد. این افراد که از حدود 170 کشور هستند سیاست
ها و برنامه های ملل متحد را در نیویورک و در مراکز دیگر سازمان در سراسر
جهان اداره می کنند.كل نظام ملل متحد ، یعنی برنامه ها و کارگزاری های
تخصصی سازمان ملل، از جمله بانک جهانی و صندوق بین المللی پول، حدود 61
هزار کارمند در سراسر جهان دارند.
کارکنان چگونه انتخاب می شوند؟
منشور ملل متحد می گوید معیار اصلی استخدام باید «بالاترین معیارهای
کارایی، توانایی و درستی» باشد. همچنین در «استخدام کارکنان باید تا حد
امکان به تنوع جغرافیایی» توجه شود. کارکنان دبیرخانه باید کل اعضای سازمان
ملل را منعکس کنند تا سازمان پذیرای نظام های متنوع سیاسی، اجتماعی و
فرهنگی در جهان باشد و همه کشورهای عضو به آن اعتماد داشته باشند. سازمان
ملل به منظور تضمین وجود چنین تنوعی افراد واجد صلاحیت را از همه جای جهان
استخدام می کند و استخدام آن جهانی و ملی است. برای استخدام کارکنان حرفه
ای اصلی در رده های پایین و میانی، آزمون های رقابتی سختی انجام می شود.
آیا دیپلمات های مامور خدمت در سازمان ملل متحد، کارمند آن هستند؟
خیر. این دیپلمات ها که بیشتر به چشم مردم می آیند، نماینده دولت های خود
هستندوبرای آنها کار می کنند، نه برای سازمان ملل متحد. همه کشورهای عضو،
هیات های دائمی در نیویورک دارند که در عمل سفارت کشور آنها در سازمان ملل
است. ریاست هیات ها را سفیران به عهده دارند، که به عنوان نمايندگان دائمی
شناخته می شوند و هسته اصلی جامعه دیپلماتیک را در نیویورک تشکیل می دهند.
دیپلمات های مامور در سازمان ملل از مزایا و مصونیت هایی برخوردارند که به
موجب حقوق بین الملل برای دیپلمات ها در همه جا مجاز است. حدود 3 هزار
دیپلمات هر سال بین سپتامبر و دسامبر به نیویورک می آیند تا در اجلاس
سالانه مجمع عمومی شرکت کنند.
آیا بین تعدادکارکنان تبعه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در سازمان
ملل تناسب وجود دارد؟
در پایان سال 2001 نزدیک به 5/47 درصد پست ها در گروه تخصصی سازمان ملل در
اختیار ملت های کشورهای توسعه یافته، 6/41 درصد در اختیار کشورهای در حال
توسعه و 9/10 درصد در اختیار کشورهای در حال گذار بود. بین تمام کارکنان
سازمان 6/50 درصد از کشورهای در حال توسعه، 43 درصد از کشورهای توسعه یافته
و 4/6 درصد از کشورهای در حال گذار، علی رغم این حقیقت، بود که کشورهای در
حال توسعه 149 کشور از 191 کشور عضو ملل متحد و 82 درصد جمعیت جهان را
تشکیل می دهند.
حضور زنان در سازمان ملل چگونه است؟
در سال 2001 زنان 2/40 درصد پست های تخصصی اصلی سازمان (از 2/29 درصد در
سال 1991) را در دست داشتند. زنان در رده های بالای دبیرخانه 7/32 درصد پست
ها را داشتند. سازمان ملل می کوشد فرصت های برابر برای زنان تضمین کند و
دبیرکل چند زن برجسته را در مقام های بالای سازمان ملل منصوب کرده است. از
جمله این مقام ها،کمیساریای عالی ملل متحد برای حقوق بشر، و مدیر اجرایی
صندوق جمعیت ملل متحد است. زنان ریاست هفت موسسه دیگر ملل متحد از جمله
برنامه اسکان بشر ملل متحد، صندوق کودکان ملل متحد و داوطلبان ملل متحد را
به عهده دارند. زنان همچنین ریاست کمیسیون های منطقه ای اروپا و آسیای غربی
ملل متحد را دارند ـ که همراه با کمیسیون های منطقه ای آفریقا، آسیا و
اقیانوس آرام و آمریکای لاتین و کارايیب ـ تدابیری برای ترویج توسعه
اقتصادی منطقه ای اتخاذ می كنند. در حال حاضر تعداد زنان در مشاغل ارشد بیش
از هر زمان دیگری است.
آیا تعداد کارکنان سازمان ملل متحد بیش از حد نیاز است؟
تعداد کارکنان استخدام شده به وسيله سازمان ملل متحد در سراسر جهان، یعنی
حدود 15 هزار نفر به وسيله دبیرخانه سازمان و حدود 61000 نفر به وسيله کل
نظام ملل متحد، برای شبکه ای از سازمان هایی که در مقیاسی جهانی عملا در
همه حوزه های رفاه بشر، از ترویج صلح تاافزايش توسعه ، و سازمان دادن امداد
بشردوستانه شرکت دارند، به حد چشمگیری اندک است. برای مثال دولت فدرال
ایالات متحده بیش از 89 هزار کارمند غیرنظامی فقط در خارج از اين كشوردارد؛
شهر وین بیش از 70000 کارمند دولتی دارد؛ دیسنی لند و دیسنی ورلد بیش از کل
نظام ملل متحد کارمند دارند.
کارکنان سازمان ملل متحد در معرض حمله
حملات به کارکنان سازمان ملل در چند سال اخیر به حد چشمگیری افزایش یافته و
بسیاری از کارکنان آن هنگام کار در نواحی گرفتار مناقشه کشته، گروگان گرفته
شده، بازداشت و یا «ناپدید» شده اند.
از سال 1992 بیش از 210 کارمند غیرنظامی سازمان ملل در اثر اقدامات شرورانه
کشته شده و حدود 265 نفر هنگام خدمت در عملیات سازمان در سراسر جهان گروگان
گرفته شده اند از جمله پنج کارکند غیرنظامی که سال 2001 زندگی خود را از
دست دادند. با بهتر شدن وضع گزارش دهي حملات علیه کارکنان سازمان، 830 مورد
گزارش حمله، تجاوز، سرقت مسلحانه و سایر حملات فقط در سال 2000 به ثبت
رسید. در عملیات حفظ صلح، از سال 1948 بیش از 1760 عضو نظامی و غیرنظامی از
بیش از 100 کشور، از جمله 62 مامورحفظ صلح در سال 2001، حین انجام وظیفه
کشته شده اند.
شورای امنیت ضمن محکوم کردن این گونه حملات، یادآور شده است مسئولیت امنیت
هیات های سازمان ملل به عهده کشورهای میزبان وطرف های مخاصمه است. مجمع
عمومی سال 1994، کنوانسیون ایمنی کارکنان سازمان ملل وكاركنان وابسته را
تصویب کرد که دولت های کشورهایی را که عملیات سازمان ملل در آنها انجام می
شود موظف می سازد تا از کارکنان سازمان محافظت کنند و تدابیر پیشگیرانه
علیه جرایم و آدم ربایی انجام دهند. مسئولان سازمان امیدوارند حمله به
کارکنان ملل متحدو گروه های بشر دوستانه به عنوان جنایات جنگی طبقه بندی
شود و از طرف دادگاه بین المللی کیفری قابل پیگیری باشد.
آیا حقوق کارکنان سازمان ملل متحد خیلی زیاد است؟
کشورهای عضو سازمان ملل متحد به منظور تضمین معیارهای عالی برای کارکنان
سازمان، تصریح کرده اند حقوق متخصصان سازمان ملل باید قابل مقایسه با
بیشترین حقوق پرداختی در خدمات دولتی کشورها باشد. اما میزان حقوق ها در
سازمان ملل به شدت از حقوق های خدمات دولتی کشورها و سازمان های بین المللی
کمتر شده، ودر چند کشور با حقوق ها در بخش خصوصی اصلا قابل مقایسه نیست.
بسیاری از روسای کارگزاری های سازمان ملل ابراز نگرانی کرده اند شرایط خدمت
در این سازمان دیگر قابل رقابت نیست. برای متخصصان فرانسوی، آلمانی، ژاپنی
و کشورهای بسیار دیگر، رها کردن شغل برای پیوستن به سازمان ملل به معنای
حقوق و مزایای کمتر است. اگرچه بیشتر کارکنان به خاطر حمایت از آرمان های
ملل متحد به آن می پیوندند، سازمان هنوز در جذب و حفظ کارکنان از کشورهای
دارای سطوح پرداخت بالا با دشواری مواجه است. اگر سازمان ملل متحد می خواهد
به جذب متخصصان واجد شرایط عالی و متعهد ادامه دهد، باید کارفرمایی قادر به
رقابت باشد و شرایط جذاب پیشنهاد کند.
حقوق متخصصان سازمان ملل متحد به میزان قابل توجهی ازحقوق بسیاری از سازمان
های بین المللی دیگر کمتر است.
آیا کارکنان سازمان ملل متحد مزایای بسیار زیادی دارند؟
خیر. مزایای كاركنان سازمان ملل از نظر تعطیلات، بیمه درمانی، بازنشستگی و
امثال آنها، شبیه مزایایی است که دولت ها و بخش خصوصی برای کارکنان خود که
در خارج کار می کنند، می پردازند.
اکثریت عظیم کارکنان سازمان ملل از موقعیت دیپلماتیک برخوردار نبوده و
مشمول قوانین و مقررات کشور محل خدمت خود هستند. کارکنان سازمان «سهمیه
کارکنان» می پردازند که نوعی مالیات درآمد است که مطابق مقیاسی تصاعدی از
حقوق ناخالص آنان کسر می شود. این مالیاتی ثابت است که از آن هیچ مبلغی
نباید کسر شود. کارکنان سازمان ملل، به استثنای عده کمی که موقعیت
دیپلماتیک دارند، مشابه هر فرد دیگری مالیات خرید، مستغلات و مالیات های
دیگر را می پردازند. و در حالی که مردم غالبا کار در سازمان ملل را مترادف
کار و زندگی در نیویورک می دانند، بسیاری از کارکنان سازمان بسیار دورتر از
مقر سازمان ملل در نیویورک، یعنی اغلب در کشورهای گرفتار فقر یا جنگ کار و
زندگی می کنند.
فصل 7: چگونه می توانم از کار سازمان ملل متحد حمایت کنم؟
«ما، به اتفاق، نهایت قدرت هستیم. اگر تلاش های خود را هماهنگ کنیم تقریبا
هر کاری را می توانیم انجام دهیم ـ همه ما در سراسر جهان ـ ما مردمان».
ـ کوفی عنان، دبیرکل سازمان ملل متحد، 1998
چگونه می توانم اطلاعات بیشتری درباره سازمان ملل متحد به دست بیاورم؟
ممکن است بخواهید با مرکز اطلاعات ملل متحد در کشور یا منطقه خود تماس
بگیرید (به www.un.org/aroundworld/unics
نگاه کنید). همچنین می توانید از واحد اطلاعات همگانی به نشاني زير اطلاعات
كسب كنيد:
Room GA-57, United
Nations,NewYork,NY10017,USA (Fax: 212/963-0071; e-mail: inquiries@un.org;
website: www.un.org/geninfo/faq.
انجمن های سازمان ملل متحد (UNAs)،
که در بیش از 100 کشور فعالند، برای مطلع کردن مردم ازنقش سازمان ملل در
امور جهان ، فعالیت می کنند.
اطلاعات به روز شده روزانه در وب سایت ملل متحد در اینترنت (www.un.org)
شامل اطلاعات بنیادی درباره نظام ملل متحد، تازه ترین خبرهای سازمان ملل
متحد، اطلاعیه های مطبوعاتی، اخبار روزانه، نشریات، و گردش(تور) الکترونیکی
در مقر سازمان ملل متحد، در دسترس است. همچنین ممکن است لینک ها برای
اطلاعات درباره کارگزاری ها و برنامه های سازمان ملل («نظام ملل متحد»)،
دفتر ملل متحد در ژنو («درباره سازمان ملل متحد»)، و مطالب ومسائل خیلی
بیشتری را دنبال کنید. دانش آموزان و معلمان نيز می توانند در «UNCyberSchoolBus»
به اطلاعات مورد نظر دست یابند. همه سازمان های نظام ملل متحد دارای وب
سایت هستند (به
www.unsystem.org
نگاه کنید).
همچنین نشریات بسیاری از سازمان ملل متحد در دسترس مردم قرار دارند که
اخبار، اطلاعات و بعضی از معتبرترین اطلاعات درباره شاخص های اقتصادی و
اجتماعی در جهان ارائه می دهند.نشاني تماس برای سفارش کتاب ها و نشریات
سازمان ملل متحد:
* از آمریکای شمالی، آمریکای لاتین و کارايیب، و آسیا و اقیانوس آرام:
UNPublications,2 UnitedNationsPlaza,RoomDC2-0853,NewYork,NY10017،
Phone: 212/963-8302
(فقط آمریکای شمالی: 1-800-253-9646).
Fax:
212/963-3489
E-mail: Publications@un.org
* از اروپا، آفریقا و خاورمیانه:
UN Publications,Palais
des Nations,CH-1211 Geneva
10,Switzerland.
Tel:41-22/917-2614.
Fax: 41-22/917-0027.
E-mail:unpubli@unog.ch
یا از طریق اینترنت در:
www.un.org/Pubs
حدود400 هزار نفر هر سال از مقر سازمان ملل متحد در نیویورک دیدن می کنند.
چگونه می توانم از فعالیت سازمان ملل متحد حمایت کنم؟
بهترین راه حمایت فعالانه از سازمان ملل متحد، از طریق شبکه سازمان های
غیردولتی وابسته به ملل متحد است.
انجمن های ملل متحد در بیش از 100 کشور، که غالبا شعبه های محلی بسیاری
دارند، به ویژه برای این منظورمناسب هستند.صندوق کودکان ملل متحد
درسراسرجهان کمیته های ملی دارد که درباره برنامه های آن اطلاعات می دهند و
پول جمع آوری می کنند تا آنها را عملی سازند. بیش از 5 هزارباشگاه، مرکز و
انجمن یونسکو در بیش از 120 کشور فعالیت هایی در حوزه های آموزش، علم،
فرهنگ و ارتباطات انجام می دهند. خدمات،سرويس ها و مراکز اطلاعات ملل متحد
در سراسر جهان، نقاط مهم تماس هستند.
اگر دررشته هاي کشاورزی، پزشکی، آموزشي یا مهندسی مهارت، و همچنین انعطاف و
تعهد لازم را دارید، برنامه داوطلبان ملل متحد ممکن است برای دوره ای دو
ساله در یک طرح توسعه مناسب سازمان ملل در کشوری در حال توسعه از شما
استفاده کند. با داوطلبان ملل متحد:
P.O.Box 260111,
D-53153 Bonn,Germany
)email:
information@unvolunteers.org;
website: www.unv.org(
تماس بگيريد.
سایت ایران قلم از انتشار
مطالب و مقالاتی که در آن کلمات توهین آمیز استفاده شده، معذور است
مسئولیت
مطالب درج شده بر عهده نویسندگان آن می باشد
|