دوران کودکی ام بدون ادبیات کودکان!

14.11.2007

آرام بختیاری

دوران کودکی ام بدون ادبیات کودکان! .

دختربچه های ادبیات فمنیستی! .

یکی اززنان ادبیات کودکان غرب .

صدمین سالروز تولد نویسنده ادبیات کودکان .

 Astrid Lindgren 1907 – 2002

 اخیرا روزنامه نگاری پیرامون جشن سالروز تولد خانم آسترید لیندگرن، نویسنده سوئدی ادبیات کودکان نوشته بود که او :

 " نزدیک بود در صدمین سالروز تولدش شخصا شرکت کند، اگر پنج سال پیش دار فانی را وداع نمی گفت!". خانم لیندگرن، پیش از ازدواج، آسترید اریکسون نام داشت. او خالق آثاری خیالی-واقع گرایانه و پایه گذار ادبیات غیراتوریته کودکان درغرب است. " ماهی سیاه کوچولوی " آثاراو، برای اینکه قدم درراه بی بازگشت بگذارد وازمرزهای اجباری تعیین شده بگذرد، با یک چتر بارانی ازپشت بام به پایین می پرد. درآثار او غیر از مخالفت بافرهنگ مردسالاری و باید و نباید های اجباری روزمره ، ازارزشهای انسانی دفاع میشود. وی به ساده نویسی درادبیات اهمیتی خاص میداد. قهرمانان آثارش غالبا زنانی هستند که مردان راباکمک عشق و محبت به جبهه انساندوستی می کشانند. اوپرخواننده ترین نویسنده کشورهای اسکاندیناوی شد چون درسال، بیش از دومیلیون بار،ازکتابخانه های عمومی، آثارش به امانت گرفته میشوند، و گرچه نویسندگان ادبیات کودکان معمولا ناشناخته می مانند و یا بزودی فراموش میشوند، اودرکشور خود نویسنده ای در حد ملی بحساب می آید.

قصه و داستان های آثار او غالبا چهارچوبی رئالیستی-خیالپردازانه دارند، و دختربچه های آثارش معمولا میتوانند آموزگار پسر یچه ها باشند. وی میگفت که کودکان و جوانان میتوانند بدون قیمومیت بزرگسالان نیز زندگی نمایند. ارزش های اخلاقی آثاراو به مخالفت با تنگ نظریهای مردسالارانه می پردازند. موضوع داستان گاهی ماجرای کودکانی است که باجهان بزرگسالان مخالفت نموده و ارزشهای آنان را بی اعتبار بشمار می آورند. از جمله خواسته های تربیتی آثار او: مخالفت با اصول اتوریته بزرگسالان، روشهای سنتی ارتجاعی تربیتی ،وافشای سیستم های توتالیتراجتماعی-سیاسی هستند. دلیل محبوبیت آثاراورا: دفاع از آزادیهای فردی کودک، سبک روشن نویسندگی او، و اهمیت به خیالپردازی بعنوان حق و حقیقت انسانی میدانند. اونه تنها به بچه ها با شخصیت های مستقل، قوی، عملگرا و دارای حقوق مساوی مینگرد،بلکه برای آنان تقاضای حق محبت و توجه  بزرگسالان را می نماید.

 آسترید لیندگرن،غیرازادبیات کلاسیک انگلیس و افسانه های ایسلندی،تحت تعثیر شکسپیر و اریش کستنر آلمانی،نیزبوده است. اوتاکنون تعثیر مهمی روی ادبیات کودکان شمال و جنوب اروپا ازخود بجا گذاشته است. وی مینویسد که حین نوشتن کتابهای کودکان،جهان غمگین اطراف خود را فراموش میکند.ا وازنظرفلسفی خودراشکاک و از نظر شخصی،سیاسی میداند، چون درآثارش به مخالفت با جنگ، خشونت، و خطراستفاده ازانرژی اتمی می پردازند. وی از بچه ها می خواهد که بجای زندگی انگلی و دزدانه بزرگسالان، به زندگی خلاق و متکی به نیروی خود بپردازند. اوازجمله مسئولیت های ادبی اش، خدمت به  کودکان ناتوان و تحت فشار را نام میبرد. موفقیت دیگر اثار اورا بدلیل استفاده از فضای طبیعت و روستاها، همراه با آزادی قدرت خیالپردازی کودکانه میدانند. وی مدعی بود که بچه ها بطور غریزی دارای حس عدالتخواهانه هستند.

او تا پایان عمر ،بیش از 24 جایزه و دکترای افتخاری از کشورهای شوروی، آمریکا، هلند، و آلمان دریافت نمود؛ از آنجمله : جایزه آندرسن، جایزه صلح کتابفروشان آلمان، جایزه ادبی تولستوی، و جایزه جانشینی صلح نوبل. در سراسر اروپا دهها مدرسه و خیابان نیز بنام او اسم گذاری شده اند.

 لیندگرن درپایان عمر به دفاع از جنبش های محیط زیست، انجمن دفاع از حیوانات بی زبان!، و پایداری صلح، پرداخت. داستانهای وی پیرامون شرایط مالیاتی کشورش،یکبار موجب تغییر دولت درآنجا شدند. وی باانتقاد از وزارت کشاورزی کشورش، به مخالفت خود بانگهداری حیوانات درقفس و تولید ماشینی و انبوه آنان برای تغذیه پرداخت و دررابطه با تنظیم سیاست خانواده به وزیر وقت کشورش نوشت که زنها از بچه دار شدن خودداری میکنند چون بدلیل شرایط شغلی قادرنیستند درکناربچه های خود بمانند، و دولتمداران باید قوانینی را طرح کنند که مادران بتوانند 3-4 سال نخست را حداقل درکنار کودکانشان باشند، و کودکان شیرخوار بتوانند هر لحظه سراغ پستنان مادر بروند. وی پایه گذار یک بنیاد خیریه برای کودکان معلول نیز بود.

آثار آسترید لیندگرن تاکنون به بیش از 70 زبان ترجمه شده اند. اوگرچه با رمانهای پلیسی شروع کرده بود،اکنون یکی ازنویسندگان ادبیات کودک درجهان است. روانشناسی شخصیت های داستان، اشاره به سرگرمی ها و بازی های متنوع کودکان ، باعث شد که پاره ای از آثارش بصورت فیلم، نمایشنامه کودکان، و یا نمایشنامه های رادیویی، درآیند. او با نشر یک سری کتابهای مصور کوشید تا کودکان غربی را با زندگی، آموزش، بازیها، و غذای بچه های قارههای دیگرآشنا نماید.

ازجمله آثار او : کتاب سه جلدی (پی پی مو قرمز- یا پی پی جوراب بلند) – بچه های خیابان شلوغکاری- ما بچه های شهرک بولربو- کارلسون روی پشت بام –برادران شیرقلبی-  کتاب اتوبیوگرافیک (ساموئل آگوست)- میو، گربه من- لوتا تغییر خانه میدهد- ماری درد دل میکند- در جنگل بدون دزد- گاو من هم اهل تفریح است – راسموس و آواره گان بین راه- کاله زندگی خطرناکی دارد- میکائیل در دیگ عدس- میشل نظمی به جهان میدهد- پی پی خانم درخت کریسمس را غارت کرد- دزدی بنام آسار- منتخب داستانها- منتخب قصه ها- اژدهای چشم قرمز- من هم میخواهم به مدرسه بروم- من نمیخواهم به رختخواب بروم- بچه ها در جنگل- پلی به مادربزرگ کمک میکند- رونیا پدر دزد- خشونت هرگز- پی پی خانم در سرزمین تاکاتوکو- و دانه عدسی در بینی ایلزه- هستند.

کتاب (رونیا پدر دزد) اورا قصه ای فمینیستی! بحساب می آورند. در داستان (پی پی جوراب بلند) قهرمان داستان، شخصیتی است تکرو، سازش ناپذیر و بدون ترس که تصمیم میگیرد همیشه کودک بماند و وارد جهان درنده و حیله گرانه بزرگسالان نشود. این داستان موجب شد که بخش عظیمی از خوانندگان از آنزمان تصویر و تصوری از دختر بچه های قوی و بااراده در ذهن خود داشته باشند.

 آسترید لیندگرن بین سالهای 1907 – 2002 در سوئد زندگی نمود . وی دختر یک کشاورز میانه حال بود. او بدلیل زایمان غیرقانونی! یک پسر بچه مجبور شد در سن 19 سالگی ولایتش را ترک کند و به پایتخت کشور فرار نماید. وی در آنجا بعداز دوره منشی گری اداری،سالها بعنوان ویراستار کتاب، منشی اداره و کتابفروش کارنمود . او دلیل آغاز قصه نویسی را سال 1941 ذکر میکند که کارین، دختر بیمار خردسالش از مادر خواست تا برایش داستانهایی را تعریف کند. دردوران کودکی خود آسترید لیندگرن به سبب نبود رادیو و تلویزیون، اغلب از طرف پدر و مادر بزرگش برای او قصه های جالبی تعریف شده بود. . چون پدر و مادر وی علاقه خاصی به طبیعت و زندگی روستایی داشتند، وی نیز در تمام آثارش به شرح زیبایی طبیعت و بچه روستائیان می پردازد. غالب بچه نخاله ها!،تخس و فضول داستانهای او نیزازبچه های فقیر روستایی هستند. وی میگفت تمام داستانهایش را خطاب به یک دختربچه 7-8 ساله نوشته است. درمراسم هشتادمین سالروز تولد وی درسال 1967 نه تنها نماینده دولت سوئد، بلکه سفرای شوروی و آمریکا نیز شرکت نمودند. اشاره میشود که برای اشنایی بیشتر با سالهای کودکی خانم لیندگرن باید سری کتابهای (بولربوی) وی راخواند.

درآثاراوخواننده نه تنها با کودکان تنها و سردی احساسات اطراف، بلکه باترس وجودی بچه های درحال رشد، آشنا میشود. عشق به همنوع و آزادیخواهی های کودکانه درآثارش نیز نقش مهمی بازی میکنند. گروهی، آثار اورا انتقادی دشمنانه از جامعه و گروه دیگری، جهان داستانهای اورا جهان راضی و آرام، در جهانی ناعادل و خشن میدانند. لیندگرن، ولی خود به تمسخر منتقدینی میپردازد که درآثار وی: میشل را سرمایه دار کشاورزی، پی پی موقرمزه را سرمایه دار مرتجع، و کارلسون را نماینده عقدههای پرواز اریکاروس یونان باستان، معرفی نموده اند.

مطالب در ارتباط:

ــ ویکتور هوگو ،و جدا ناپذیری ادبیات از سیاست ( روسیا روشن )

ــ غرب به یاد دوره رمانتیک افتاده است ( سارا ارمنی )

ــ معرفی نامزدان هفتمین دوره‌ی جایزه‌ی گلشیری ( مهیندخت قهاری )

ــ صلح جوی سوییسی، چارلز آلبرت گوبات ( الهام رفیع زاده )

ــ ۳۰ سال انتظار برای چاپ کتابی از فریدون آدمیت ( الیاس احمدی )

ــ خاطرات عاشقانه‌ی یک گدا ( نوشین شاهرخی )

ــ داستایوسکی ، و زوال شخصیت انسان دراسارت ( علی سلطانی )

ــ سقوط فرهنگ، نشانه زوال حكومت بود؟ ( آتوسا سلطان زاده )

 سایت ایران قلم از انتشار مطالب و مقالاتی که در آن کلمات توهین آمیز استفاده شده، معذور است

مسئولیت مطالب درج شده بر عهده نویسندگان آن می باشد