|
همایشی درباره پیامدهای حمله به ایران و چگونگی پیشگیری از آن
23.11.2007 مهرداد فرهمند ـ بی بی سی در شرایطی که گزارش تازه آژانس بین المللی انرژی اتمی از فعالیت اتمی ایران و تعبیرهای متفاوت ایران و آمریکا و متحدانش از آن، بر رویارویی طرفین شدت بخشیده، بحث بر سر احتمال بروز درگیری نظامی میان طرفین مناقشه نیز در محافل بالا گرفته است. در این راستا، بعدازظهر چهارشنبه (21 نوامبر) جمعی از کارشناسان، قانونگذاران، مسئولان دولتی و دیپلماتیک برای بحث در این زمینه در یکی از تالارهای مرکز همایشهای ملکه الیزابت دوم در لندن گردآمدند. این همایش را گروهی با عنوان "تحلیل شنودهای رسانه های بین المللی" (IMIA) برای پاسخگویی به این پرسش برگزار کرده بود: "آیا داریم بسوی رویارویی با ایران پیش می رویم؟" شرکت کنندگان همایش به نوعی انتخاب شده بودند که بیانگر دیدگاههای طرفهایی باشند که بر سر فعالیت اتمی ایران با این کشور درگیرند و اهمیت همایش در این بود که اغلب آنان به نوعی نزدیک به تصمیم گیرندگان و نقش آفرینان این درگیری بودند و اطلاعات و دیدگاههایی که عرضه می کردند می توانست پاسخگوی سؤالات مخاطبانی باشد که جویای ذهنیت و عزم درونی قدرتهای درگیر با ایرانند، اینکه این قدرتها برای حل و فصل مسائل خود با ایران چه راهی می خواهند در پیش بگیرند. همایش در دو بخش برگزار شد، در بخش نخست بیشتر بحث بر سر این بود که چگونه می توان از رویارویی نظامی با ایران پیشگیری کرد و در بخش دوم به این پرداخته شد که اگر راههای دیپلماتیک برای حل مناقشه اتمی ایران به بن بست برسد و کار به حمله نظامی به این کشور برسد، چه رخ می دهد. میزبانی همایش را سر مالکوم ریفکیند، از سیاستمداران مشهور حزب محافظه کار بریتانیا به عهده داشت که در دولت جان میجر وزیر دفاع و سپس وزیر خارجه بود و اکنون نیز از نمایندگان مجلس عوام بریتانیاست. شرکت کنندگان میزگرد نخست نشست عبارت بودند از: مایکل گیل، مسئول نظارت بر امور ایران در سفارت آمریکا در لندن، ویکتور میزین از مرکز ارزیابیهای استراتژیک در مسکو که پیشتر از مسئولان امور کنترل تسلیحاتی و امنیت جهانی در وزارت خارجه روسیه بوده، فرانک دبیه، مدیر بنیاد نوآوریهای سیاسی در فرانسه که مسئول برنامه ریزیهای حزب حاکم این کشور بوده و پاتریک مرسر، نماینده محافظه کار مجلس عوام.
ویکتور میزین: روسیه می کوشد از تأمین کنندگان اصلی فناوری اتمی برای کشورهای در حال توسعه باشد و در این بازار پرسود نقش اصلی ایفا کند مایکل گیل که در وزارت خارجه و کمیسیون روابط خارجی مجلس سنای آمریکا در امور مبارزه با تروریسم مسئولیت داشته، در سخنان خود گفت که از نظر او، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران با وجود پافشاری سرسختانه بر تداوم برنامه اتمی کشورش و ایستادگی در مقابل سیاستهای آمریکا در خاورمیانه و لحن تندی که در این زمینه دارد، آن قدر خردمند هست که در موقع لزوم برای جلوگیری از آنکه مناقشه اتمی کشورش به رویارویی نظامی بینجامد، با آمریکا به گفتگو بنشیند.
پاتریک مرسر: حکومت ایران برای دولت بریتانیا نقشی بسیار مهمتر از اهمیتی که این دولت واقعاً در صحنه جهانی از آن برخوردار است قائل است وی به اعلام آمادگی ایران و آمریکا برای ادامه مذاکره بر سر ثبات و امنیت در عراق و همچنین پیشرفتهایی اشاره کرد که اخیراً در اوضاع امنیتی عراق حاصل شده است. ویکتور میزین که به عنوان یکی از مسئولان و مشاوران کنترل تسلیحاتی روسیه دست اندرکار تعاملات روسیه و آمریکا در کاستن از حجم سلاحهای اتمی بوده به این موضوع پرداخت که پشتیبانی روسیه از موضع ایران برای جلوگیری از افزایش فشار آمریکا و متحدانش به این کشور تا چه حد می تواند ادامه پیدا کند. به گفته وی، بازار انرژی اتمی در جهان بازاری بشدت رو به گسترش و پرسود است و تقاضا برای دستیابی به فناوری اتمی در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش دارد، در این میان روسیه می کوشد از تأمین کنندگان اصلی فناوری اتمی برای این کشورها باشد و در این بازار پرسود نقش اصلی ایفا کند. وی از نارضایتی روسیه از قرارداد بزرگ اتمی میان آمریکا و هند سخن گفت و همچنین اینکه چشمداشت روسیه از ایران به عنوان مشتری مهم اتمی این است که این کشور لااقل به تعهدات خود به آژانس بین المللی انرژی اتمی و پیمان بین المللی منع گسترش جنگ افزارهای اتمی وفادار بماند. موضع اعلام شده دولت روسیه هم در حال حاضر این است که اگر آژانس تأیید کند که ایران به تعهدات خود عمل می کند دلیلی برای فشار بر ایران وجود ندارد. فرانک دبیه در سخنان خود تأکید کرد که افکار عمومی در جهان باید از آنچه در قبال مناقشه اتمی ایران جریان دارد آگاه بماند و همه اطلاعات ممکن در این زمینه باید از طریق رسانه ها در اختیار عموم گذاشته شود تا هر تصمیمی که در مورد ایران گرفته می شود پشتیبانی افکار عمومی را در سطح جهان به همراه داشته باشد پاتریک مرسر به نقشی پرداخت که بریتانیا می تواند در حل مناقشه اتمی ایران ایفا کند. وی با اشاره به سفرهایی که به ایران و افغانستان داشته و گفتگوهایی که با مقامات ایرانی در این دو کشور کرده و همچنین مشاهداتش در ایران گفت که حکومت ایران برای دولت بریتانیا نقشی بسیار مهمتر از اهمیتی که این دولت واقعاً در صحنه جهانی از آن برخوردار است قائل است و بریتانیا باید از این نگرش استفاده کند و در حل مناقشه اتمی ایران پیشگام شود. سخنان پاتریک مرسر تلویحاً لحنی انتقادی نسبت به سیاست کنونی دولت کارگری بریتانیا در قبال ایران داشت، به گفته وی، ایران از بریتانیاییها نارضایتیهایی دارد که با حل آنها می توان اعتماد ایران را جلب کرد و بسوی پیشبرد روندی دیپلماتیک برای حل مسائل بزرگتری که میان ایران و غرب وجود دارد پیش رفت. افزایش کشت خشخاش و قاچاق مواد افیونی از افغانستان به ایران و حمایت برخی از قانونگذاران بریتانیایی از سازمان مجاهدین خلق با وجود تروریستی قلمداد شدن این سازمان در بریتانیا از جمله موارد نارضایتی ایران از بریتانیا بود که پاتریک مرسر در سخنان خود بر شمرد. وی همچنین گفت که سیاست بریتانیا در قبال ایران بیش از حد تحت نفوذ آمریکا و رسانه هاست و بریتانیا به جای آنکه بر اساس آنچه رسانه ها نقل می کنند موضع بگیرد باید مستقیماً به آنچه مقامات ایرانی می گویند گوش فرادهد و با آنها باب درک و تفاهم را باز کند. در میزگرد دوم، ابتدا ریچارد کمپ به سخنرانی پرداخت که سی سال سابقه فعالیت نظامی و اطلاعاتی دارد، از مسئولان اطلاعاتی و عملیاتی دولت بریتانیا در مبارزه با تروریسم و همچنین فرمانده نیروهای بریتانیایی در افغانستان بوده است.
ریچارد کمپ با وجود سابقه طولانی در فعالیت اطلاعاتی و امنیتی، مسائلی را در مورد حزب الله مطرح کرد که با واقعیتها و روایتهای موجود و تأیید شده تطبیق نمی کرد و به نوعی از نقصان در دانسته های او در مورد این گروه حکایت می کرد اینکه ایران در صورت مورد حمله قرار گرفتن چگونه می تواند از گروه شیعی حزب الله لبنان برای حملات تلافی جویانه علیه آمریکا و متحدانش استفاده کند، محور سخنرانی آقای کمپ بود. ریچارد کمپ، حزب الله را توانمندترین گروه در جهان در زمینه حملات تروریستی خواند که به عقیده او در این زمینه حتی از شبکه القاعده نیز تواناتر است و انتظار می رود اگر تأسیسات اتمی ایران مورد حمله قرار بگیرد، هسته های این گروه در اروپا و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس، اماکنی را که برای آمریکا و متحدانش از لحاظ اقتصادی اهمیت دارند هدف بمبگذاری قرار دهد و همچنین به شیوه هایی همچون آدم ربایی و بمبگذاری انتحاری و حتی ترور شخصیتهای سیاسی در غرب دست بزند. اما ریچارد کمپ با وجود سابقه طولانی در فعالیت اطلاعاتی و امنیتی، مسائلی را در مورد حزب الله مطرح کرد که با واقعیتها و روایتهای موجود و تأیید شده تطبیق نمی کرد و به نوعی از نقصان در دانسته های او در مورد این گروه حکایت می کرد. برای مثال وی برخی حملات تروریستی همچون انفجار ساختمان بانک اچ اس بی سی و حمله به کنسولگری بریتانیا در استانبول را به حزب الله نسبت داد، در حالی که در هیچ گزارشی چنین ادعایی مطرح نشده، برخی از عملیات جنبش امل در لبنان و گروههای دیگر در خاورمیانه را نیز آقای کمپ به حزب الله نسبت داد، در حالی که یافته های تأیید شده، چیز دیگری حکایت می کند. اطلاعاتی که ریچارد کمپ در مورد حزب الله می داد چیزی به دانسته های جمع در مورد این گروه نمی افزود و نارساییهایی که در این اطلاعات وجود داشت، مورد اشاره زکی شهاب، دبیر سیاسی روزنامه عربی الحیات قرار گرفت که از سخنرانان بعدی میزگرد بود. آقای کمپ همچنین برای این پرسش که چه ارزیابی در مورد اثرات حمله به ایران بر بازار نفت دارد پاسخ مشخصی نداشت و در جواب دادن به این سؤال ناتوان ماند که اگر حمله به ایران باعث درهم شکستن حکومت این کشور شود، دیگر چه انگیزه ای برای حزب الله وجود خواهد داشت که باز هم در حمایت از ایران دست به حملات تلافی جویانه بزند. سخنران بعدی نشست، مهرداد خوانساری، در ارزیابیهایی که در مورد امکانات ایران برای حملات تلافی جویانه وجود دارد یکسره ابراز تردید کرد. آقای خوانساری که پیش از انقلاب به عنوان دیپلمات در سفارتخانه های ایران در واشنگتن و لندن و هیئت نمایندگی کشورش در سازمان ملل متحد فعالیت کرده، هم اکنون از فعالان سیاسی مشروطه خواه و مشاور ارشد مرکز مطالعات ایرانی - عربی در لندن است.
مهرداد خوانساری: ارزیابی غرب از توان ایران برای تلافی حمله خارجی به دور از واقعیت است وی اعتقاد دارد که جمهوری اسلامی در عمر 28 ساله خود هیچگاه بر اثر فشارهای درونی و بیرونی تا این حد ضعیف نبوده و ارزیابی غرب از توان ایران برای تلافی حمله خارجی به دور از واقعیت است. به گفته مهرداد خوانساری اگر زمانی فرابرسد که ایران خطر حمله را جدی ببیند حتماً همان گونه که آیت الله خمینی در سال 1988 "جام زهر را نوشید" و قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای آتش بس با عراق را پذیرفت، به خواسته های جامعه جهانی در مورد فعالیت اتمی خود تن خواهد داد. در مقابل، زکی شهاب، سخنران بعدی که از روزنامه نگاران مشهور جهان عرب است در سخنان خود تأکید کرد که ایران نفوذ بسیار چشمگیری در خاورمیانه یافته و از طریق حزب الله در لبنان توانسته کار را به جایی برساند که آمریکا و فرانسه به عنوان قدرتهای صاحب نفوذ در لبنان، در صحنه سیاسی این کشور عربی در موضع ضعف در مقابل ایران قرار گرفته اند.
زکی شهاب وی همچنین گفت که حمایت ایران از حزب الله و حماس قدرتی بیشتر از پیش به این دو گروه لبنانی و فلسطینی بخشیده و محبوبیتی که این دو گروه در جهان عرب کسب کرده اند باعث شده تا حتی گروهها و محافل محافظه کار سنی همچون دانشجویان الازهر و اخوان المسلمین به حمایت از حزب الله برخیزند و چنین عاملی باعث می شود که در شرایطی که ایران در خطر قرار بگیرد، نه تنها حزب الله، بلکه گروههای سنی مذهب نیز در مقابله با آمریکا و متحدانش به حمایت از ایران برخیزند. آخرین سخنران، رونن برگمن، روزنامه نگار افشاگر مشهور اسرائیلی بود که اعتقاد داشت اسرائیل و آمریکا در ارزیابیها و اطلاعاتی که از ایران دارند دچار ضعف و نارسایی اند. وی اشاره کرد که دستگاه اطلاعاتی اسرائیل از پیش بینی انقلاب ایران، وقوع جنگ میان ایران و عراق و زمان پایان آن و همچنین پیروزی محمود احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری ایران ناتوان بوده و تاکنون نتوانسته است به درون تشکیلات حزب الله لبنان نفوذ کند. به گفته وی، اینکه موساد، دستگاه اطلاعاتی اسرائیل هنوز نتوانسته از محل اختفای سربازهایی که حزب الله از اسرائیل به گروگان گرفته اند موفقیتی کسب کند نشانه ناتوانی این دستگاه است و این در حالی است که اگر آمریکا و اسرائیل بخواهند حمله ای به ایران را سازماندهی کنند به اطلاعات دقیق نیاز دارند و ضعف اطلاعاتی آنان چنین حمله ای را با ناکامی مواجه خواهد ساخت. رونن برگمن اعتقاد داشت که ایران تأسیسات اتمی پنهانی دارد که آمریکا و اسرائیل هنوز به وجود آنها پی نبرده اند و حتی در صورتی که تأسیسات شناخته شده کنونی بر اثر بمباران آمریکا و متحدانش نابود شوند، باز هم فعالیت اتمی ایران برای دست یافتن به سلاح اتمی ادامه خواهد یافت و خطر ایران را افزایش خواهد داد. آقای برگمن همچنین اطلاعاتی به جمع ارائه کرد که به شیوه معمول در روزنامه نگاری افشاگرانه، فاقد منبع و سند مشخص بودند، از جمله اینکه به گفته وی، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به آریل شارون، نخست وزیر پیشین اسرائیل قول داده که نیروگاه اتمی بوشهر هیچگاه به بهره برداری نرسد و همین "قول" باعث شده که آمریکا و اسرائیل مدتها از فعالیت "پنهان" اتمی ایران غافل بمانند تا اینکه جاسوسان اسرائیل به فعالیت تأسیسات غنی سازی اورانیوم در نطنز پی می برند و وجود آن را از طریق سازمان مجاهدین خلق برای جهانیان افشا می کنند. این در حالی است که آمریکا و همچنین ناظران مستقل ارتباطی میان نیروگاه اتمی بوشهر و فعالیتهای حساسیت برانگیز اتمی ایران نمی بینند و با تکمیل نیروگاه بوشهر و برخورداری ایران از نیروگاههای اتمی برای تولید برق مخالفتی نورزیده اند. در سخنان این روزنامه نگار اسرائیلی همچنین ضعف اطلاعاتی او در مورد ایران مشهود بود، برای مثال او از رقابت اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری سخن گفت که کاملاً نادرست است و بی آنکه سندی برای حرف خود ارائه کند گفت که پیش از انقلاب، اسرائیل قراردادی با حکومت وقت ایران برای تجهیز ایران به موشکهایی بسته بوده که توانایی حمل کلاهک هسته ای داشته باشد و آیت الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی در واکنش به این "قرارداد" و دیگر پیمانهایی که حکومت پهلوی برای دستیابی به فناوری اتمی بسته بوده، فعالیت اتمی را طی فتوایی تحریم کرده بود اما آیت الله خامنه ای، رهبر بعدی ایران و اکبر هاشمی رفسنجانی که پس از درگذشت آیت الله خمینی به ریاست جمهوری رسید این فتوا را تغییر دادند و طرحی برای دستیابی به سلاح اتمی ریختند. این اظهارات در میان مخاطبانی که اغلب آنان را آگاهان امور ایران تشکیل می دادند، تردیدهایی نسبت به اعتبار اطلاعات ارائه شده در میزگردهای همایش ایجاد می کرد. اما همایش در مجموع از آنجا که فرصتی برای افراد مطلع یا جستجوگر در مورد مسائل ایران فراهم آورده و محفلی برای بحث و تبادل اطلاعات در این زمینه ایجاد کرده بود موفق به نظر می رسید. سایت ایران قلم از انتشار مطالب و مقالاتی که در آن کلمات توهین آمیز استفاده شده، معذور است مسئولیت مطالب درج شده بر عهده نویسندگان آن می باشد |
