_________ استفاده از مطالب اين سايت با ذکر منبع بلامانع است _________

مجاهدین در چالش پارادوکس فرقه و مدره نمایی

26.01.2008

بهارایرانی

در تبیین و تحلیل مناسبات درونی و بیرونی مجاهدین بارها به وضعیت پارادوکسیکال آنها اشاره شده است. مجاهدین از یک سو با یدک کشیدن ظواهر و مناسبات لیبرالیستی تلاش دارند غرب را متقاعد کنند در محتوای و چشم اندازهای ایدئولوژیک خود دچار استحاله شده اند. از سوی دیگر در قرارگاه اشرف کماکان مناسبات ایدئولوژیک و فرقه ای خود را دنبال و بر رعایت آن تاکید اساسی دارند. پیام های مسعود رجوی، رهبری در خفای مجاهدین بر این مهم و ادامه این روند به مثابه یکی از ارکان ثبات مجاهدین دلالت دارد.

کنار گذشتن اورکت های چریکی و تشبث به ظواهر و نمادهای جامعه غرب از جمله زدن کراوات و ملبس شدن به کت و شلوار و مانورهای رسانه ای و تبلیغاتی روی موضوعاتی چون انتخابات دمکراتیک، جامعه باز، آزادی، حقوق بشر، جامعه بین الملل در گفتمان های رسانه ای به تمامی در راستای باوراندن غرب به استحاله مورد اشاره است. این ترفند ظاهرا شماری را متقاعد کرده که مجاهدین امروز با مجاهدین دو و سه دهه پیش کیفا متفاوت بوده و می توان با حمایت از آنها مسیر این استحاله را تشدید و مدل مجاهد غیر ایدئولوژیک را عینی کرد. در میان این حامیان مجاهدین بعضا شماری هم که به اشرف رفته اند به سادگی تحت تاثیر فضای ساختگی آنجا قرار گرفته و اذعان کرده اند که ظاهرا همه چیز بر وفق مراد آنها است. واقعیت این است که بخشی از این حامیان عمیقا در خواب هستند و بخشی دیگر خود را بخواب زده اند. طبعا روی سخن در اینجا آن گروه خواب زده نیست. به این دلیل که هر گونه تلاش برای هوشیار کردن این آدم ها بی نتیجه و به قول ایرانی ها مصداق آب در هاون کوبیدن است. اما کم و بیش می توان امیدوار بود آن عده که از کنه مسائل اطلاع چندانی ندارند، برای درک ماهیت مجاهدین اهتمام بیشتری از خود نشان دهند.

واقعیت این است که دریافت این تعارض ها و دوگانگی ها که اساسا وجهی از ماهیت مجاهدین را رقم می زند کار دشواری نیست. بارها تاکید کرده ایم که نگاه مجاهدین به کلیت غرب بر مدار همان نگره های تاریخی، طبقاتی و به بیان کلی تر مارکسیستی و مواضعی به مراتب جزم تر معطوف است. شخص رجوی کماکان بر این معنی که مجاهدین منتهی چپ قرار دارند تاکید دارد و جالب اینکه انقلاب درونی مجاهدین موسوم به انقلاب ایدئولوژیک اساسا و ماهیتا در راستای تثبیت ارزشی این مولفه ها و تعیین تکلیف درونی با حداقل گرایشات لیبرالی - اومانیستی هر عضو مجاهد خلق مبتنی است. برای اثبات این ادعا بارها به کتب و منابع مختلف مجاهدین استناد شده است و شاخص این ادعا در کتاب نگاهی دیگر به انقلاب درونی مجاهدین، اندکی از درون، اندکی از بیرون نوشته بیژن نیابتی از حامیان و تئوریسین های انقلاب ایدئولوژیک مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. اگر چه در اظهارات نیابتی ملاحظاتی ناشیانه لحاظ شده، اما این ملاحظات در نامه های انقلاب ایدئولوژیک که از سوی اعضای سازمان خطاب به رهبری مجاهدین نوشته شده، جای خود را به شفافیت و تاکید مستقیم بر رد مولفه های جامعه غرب و دستاوردهای فکری آن از جمله اصالت فرد(اندیویدوآلیسم)، اصالت انسان(اومانیسم)، آزادی و دمکراسی(لیبرالیسم) و اقتصاد باز(کاپیتالیسم) و ... داده است.

محتوای بسیاری از این نامه ها گواه این معنی است که همه این تشبثات از سرناگزیری و به ضرورت اغفال غرب بوده است. بر این اساس انقلاب درونی مجاهدین را به نوعی می توان تازه ترین مانیفست ضدغربی مجاهدین از یک سو و ابرام و پافشاری بر چپ ترین گرایشات ایدئولوژیک، سیاسی و اقتصادی در مقابل جامعیت فرهنگ غرب تلقی کرد. در این نامه ها بوضوح بر تضادهای حاصل از دنیای روشنفکری که مبتنی بر مولفه های لیبرالیستی است و در تقابل با آموزه های انقلاب ایدئولوژیک تاکید شده است. در یکی از این نامه ها در خصوص این تعارضات تصریح شده است:

"اندیویدوآلیسم از ره آوردهای اومانیسم بی محتوای بورژوائی است، كه بهر نسبتی كه در من كاربرد داشت بهمان نسبت مرا از سازمان(مجاهدین) دور می كرد. خاشاكی بود كه در سر راه جذب زلال چشمه زندگی بخش تعالیم سازمان و بهره گیری از عمل منطبق با مقتضیات روز آن، نشسته بود و مرا در بیابان و برهوتی رها كرده بود كه راه یابی از آن نمی توانستم. من در پنجه تضاد درونی اسیر بودم. وقتی كه در جنگ درونی نمی توانستم غالب شوم به مراتب در جنگ بیرونی ضربه پذیرتر بودم و حتی قدرت ورود جدی در آنرا نداشتم." (1)

این دوگانگی که یکسرش محصول فرهنگ و محتوای روشنفکری و سوی دیگرش در نقطه مقابل محصول آموزه های ایدئولوژیک و غرب ستیزانه در اشکال نظری، سیاسی و اجتماعی است، بوضوح بر شکاف و حفره های پرناشدنی زیرساخت های فرهنگ غرب و مجاهدین تاکید دارد. این در شرایطی است که مجاهدین حتی اصرار دارند ضرورت تاسیس و شکل گیری مجاهدین را در محقق کردن جامعه به اصطلاح باز و نمونه ای آمریکا یادآور شوند. (ر.ک. به کتاب خیانت به دمکراسی و یا جوابیه مجاهدین به بیاینه وزارت امور خارجه آمریکا در خصوص اتهامات تروریستی مجاهدین) در ادامه نویسنده این نامه آشکارا ریشه این دوگانگی و تضادها را مورد اشاره قرار می دهد و می نویسد:

"فهمیدم دارای اندیشه ای دوگانه ام: اندیشه ای انقلابی كه به مجاهدین راه می برد و اندیشه های اومانیستی، مرا در برزخ بین انقلاب و سازش طلبی، معلق نگه داشته بود. از این اندیشه قاطعیت در نمی آمد. عشق به خدا، می بایست توام با نفرت و انزجار باشد كه در من چنین نبود." (2)

با کمی کنکاش درباره فلسفه وجودی اومانیسم که موضوعیت خود را یکسره از احترام و ارج نهادن به نوعیت انسان کسب می کند و در نقطه مقابل تعبیر نویسنده متن از اومانیسم که آن را به سازش طلبی و نفی ارزش های فردی و قائم به ذات انسان تعبیر می کند، قسمی از شکاف های مورد نظر که اتفاقا در زیرساخت های تفکر غرب نهادینه و از اصول تفکر مدرن است به چالش کشیده می شود. لازم به یادآوری است نویسنده چنانچه از اشارات نامه دریافت می شود وابسته به جریان روشنفکری با مشخصه گرایش به مبانی فکری غرب است. در بخش های دیگر نامه بوضوح تاثیرات فکری از سارتر، بیکن، و سایر اندیشمندان و نظریه پردازان بعد از رنسانس را مورد تاکید قرار می دهد. در بخش دوم مقاله ضمن ادامه بررسی نامه این عضو سازمان بحث را تا حصول ماهیت مجاهدین دنبال خواهیم کرد.

منابع

1- نامه انقلاب ایدئولوژیک عبدالعلی معصومی. نشریه مجاهد. شماره 252. تاریخ 30/03/1364.

مطالبی دیگر از بهار ایرانی:

ــ چرا مشی مسلحانه مجاهدین تردیدبردار نیست؟!

ــ چرا مجاهدین خلق غیر قابل اعتمادند؟!

ــ آینده مجاهدین در ظرف کشورهای منطقه، آمریکای لاتین و آفریقا ـ قسمت سوم

ــ مجاهدین معضل استقرار و فرض گزینه آمریکا ـ 2

ــ بررسی احتمالی گزینه فرانسه و اروپا برای استقرار مجاهدین خلق ـ 1

ــ لندن، آخرین ایستگاه سازمان مجاهدین خلق

ــ نقش رجوی در انقلاب ایدئولوژیک و دستاوردهای آن، راه حل یا ادامه بحران

ــ ریزش در شورای ملی مقاومت

ــ فقدان پایگاه اجتماعی و عدم مشروعیت از عنصر اجتماعی