فرقه ها، تشکلات موازی و مکانیزم های کنترل از راه دور ـ 1

04.07.2008

مؤلف: گروه تحقیق و پژوهش

علیرغم اینکه فرقه ها تمایل به ایزوله کردن و متمرکز شدن در نقطه ای مشخص را دارند، اما در عین حال به ضرورت تامین مالی و عضوگیری و اهداف مشخص دیگر نیاز به حضور و تعامل با جامعه را دارند. بر اساس این ضرورت در کتاب فرقه ها در میان ما به حضور افراد فرقه ای و تشکیلات موازی با افراد ایزوله و محبوس اشاره شده است. این افراد که ماهیت کاملا فرقه ای دارند، در مکان هایی دور از محل استقرار فرقه زندگی و هدف ها و فرامین آنها را اجرا می کنند. اینکه آیا مکانیزم های درون تشکیلاتی و به طور مشخص کنترل تمام عیار ذهنی و ... بر روی این افراد که به ظاهر در مناسبات عادی جامعه حضور دارند، اعمال می شود یا نه، و اینکه این مکانیزم ها چگونه اعمال می شود، موضوع بحث این مختصر است که در ادامه ردیابی تشکلات موازی مجاهدین و همچنین روند زندگی آنها در مقایسه با سیستم زندگی درون فرقه ای بررسی خواهد شد. به بیان دیگر می خواهیم بدانیم زندگی دورن فرقه ای در مقایسه با زندگی اعضای فرقه ای که به الزام در بیرون از مناسبات فرقه زندگی می کنند تفاوت دارد یا خیر و اگر تفاوت ندارد چه مکانیزم هایی قدرت اعمال مولفه ها و آموزه های فرقه ای را بر روی این افراد دارند.

قدر مسلم اینکه تمام موجودیت فرقه ها به اعضای متمرکز و مستقرشان در یک نقطه ختم و خلاصه نمی شود. به این دلیل که اساسا یکی از ابزارها و امکانات تامین اهداف فرقه ای نیاز به تعامل و ارتباط با مردم عادی دارد. جمع آوری پول و عضوگیری می تواند در زمره هدف های عمده این ضرورت باشد. به علاوه اینکه در میان فرقه های سیاسی، میل به نفوذ در میان افکار عمومی و نهادهای اجتماعی و اطلاع رسانی تحریف شده جهت جلب اعتماد و حمایت و سمپاتی و ده ها هدف آشکار و پنهان دیگر این الزام را از دل مناسبات درونی به افراد و اعضای فرقه از مکان استقرار و در دل جامعه اجتناب ناپذیر می کند. پیش از هر چیز لازم است هم در مقوله الزام فرقه ها به تمرکز و ایزولاسیون و هم اجتناب ناپذیر بودن این تعاملات در بیرون از فرقه ها از تجربیات خانم مارگارت تالر سینگر کمک بگیریم:

"در بسیاری از فرقه های درون گرا، تمامی جزئیات زندگی اعضاء تحت نظارت گروه قرار می گیرد... در چنین فرقه هایی، اعضاء معمولا با هم در مراکز یا در محل های مشخص شده در اطراف کشور یا خارج از کشور زندگی می کنند. فرقه هایی هم وجود دارند که مریدان شان ظاهرا در تنها تعدادی از وجوه اصلی جهان خارج، برای کسب درآمد در بیرون از فرقه فعال هستند. ولی تمامی عملکرد این افراد نیز تحت قواعد حاکم بر وجوه حیاتی زندگی شخصی شان درست مثل افرادی که با آنها محشور هستند - اینکه بر سر پولی که در می آورند چه می آید، اینکه آیا بچه هایشان را خودشان بزرگ می کنند، و اینکه کجا زندگی می کنند - می باشد." (1)

در حال حاضر شاید فرقه سیاسی مجاهدین خلق یکی از مشهودترین فرقه هایی باشد که سوای تمرکز مکانی در قرارگاه اشرف، با توسل به انواع تشکل های پوششی در بسیاری از نقاط جهان و مشخصا در غرب و اروپا ادامه حیات می دهد و نکته جالب اینکه طرز زندگی مریدان بیرون از اشرف در مقایسه با اعضای فرقه در قرارگاه هیچ تفاوت محتوایی ندارد. همسویی این دو طیف مریدان در نوع خود و وقتی از زبان اعضای فرقه می شنویم، قابل تعمق و حائز اهمیت است و در مقایسه با اظهارات سینگر موید قرابت و الگوبردای تمام عیار فرقه ای است. آنچه در این خصوص برای ما حائز اهمیت است اینکه:

اول - بدانیم در فرقه سیاسی مجاهدین این تشکلات موازی زیر چه نام ها و پوشش هایی فعالیت می کنند.

دوم - بفهمیم شیوه کنترل ذهنی و ... روی افراد در بیرون از مناسبات با لحاظ مختصات جوامع آزاد و کثرت وسایل ارتباط جمعی و حصول دسترسی به آنها و فاکتورهای دیگر با چه مکانیزم ها و اهرم هایی اعمال و کنترل می شود.

سوم - اینکه بدانیم این تعاملات بر اساس چه ضرورت هایی صورت می گیرد.

چهارم - بدانیم کیفیت و نحوه این شیوه ها با آنچه در مناسبات قرارگاه اشرف به منزله نماد مناسبات فرقه ای مجاهدین می شناسیم، چه تفاوت هایی دارند.

پنجم - مهمتر اینکه نقش محوری قرارگاه اشرف را در تنظیم رابطه این افراد با جامعه آزاد ردیابی کنیم. به بیان دیگر نقش حمایتی و مکمل قرارگاه اشرف را در تعمیق این مناسبات میان اعضای بیرون از فرقه ردیابی کنیم.

در حال حاضر جدای از تشکل محوری و پوششی مجاهدین در غرب یعنی شوری ملی مقاومت، ده ها تشکل و گروه موازی با نام های مستعار مشغول فعالیت های فرقه ای هستند. در بیانیه وزرت امور خارجه آمریکا که در آوریل سال 2007 منتشر شد تنها به بخشی از این تشکلات موازی اشاره شده است. اما به سهولت می توان از طریق منابع، رسانه ها و سایر وسایل ارتباط جمعی مجاهدین کثرت این تشکلات را شناسایی کرد. در اینجا تنها نمونه هایی که در بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا روی آنها تاکید شده یادآور می شویم. نکته حائز اهمیت اینکه بخشی از این پوشش های موازی الزاما ماهیتی همسو و منطبق با مناسبات فرقه ای ندارند. بیشتر این تشکلات به قصدهایی بیشتر تبلیغاتی، رسانه ای و به هدف نمایش کمیت در نزد غربی ها سازماندهی شده است. به عنوان نمونه و مثال می توان به تجمعات مجاهدین و شورای ملی مقاومت در اروپا اشاره کرد، که تلاش می کنند، از طیف های مختلف و با گرایشات اخلاقی، فکری، سیاسی و ... چندگانه آنها را یک کاسه به نمایش غربی ها بگذارند تا از این طریق به اصطلاح بر ظرفیت های دمکراتیک های خود صحه بگذارند.

فی المثل در جریان دستگیری و آزادی مریم رجوی در فرانسه شاهد حضور دختران و پسرانی بودیم که بدون حجاب و آزادانه با یکدیگر می رقصیدند و نسبت یه مریم رجوی ابراز احساسات می کردند. یا در جریان میتینگ های مریم رجوی در فرانسه شاهد زنان و دخترانی بودیم که رفتارهای آنها با هیچیک از آموزه های ایدئولوژیکی مجاهدین تناسب و سنخیت نداشتند. یافتن چنین کنش هایی در مناسبات درونی مجاهدین چه در اشرف و حتی در میان اعضایی که در غرب زندگی می کنند، تلاش نافرجام و بیهوده ای است. این طیف ها در واقع ابزارهای پیش برنده اهدف فرقه ای - سیاسی مجاهدین در غرب هستند. اما واقعیت این است که این طیف ها اساسا از ماهیت مناسبات مجاهدین کمترین اطلاعی ندارند و صرفا بر اساس ظواهر و ژست های تبلیغاتی مجاهدین در غرب نسبت به آنها سمپاتی نشان می دهند. آنها تنها زمانی قادر به درک مناسبات واقعی مجاهدین می شوند که به عنوان عضو رسمی وارد تشکیلات شوند. چنانچه شماری با این ظواهر جذب مجاهدین شده، اما در مواجه با ماهیت مجاهدین تمام ذهنیت شان فرو ریخته و راه رفته را بازگشته و یا کماکان در اسارت فرقه مانده اند.

با این حال یافتن نمونه های به اصطلاح اشرفی مجاهدین در غرب کار چندان دشواری نیست. تنها کافی است به همین تجمعات و میتینگ ها نظر و نگاهی اجمالی داشته باشیم تا شاهد حضور زنان و دخترانی باشیم که نمونه های برابر با اصل مریدان داخل قرارگاه اشرف هستند. این افراد دقیقا همان کسانی اند، که فرسنگ ها و هزاران کیلومتر دور از قرارگاه اشرف تحت همان مناسبات و مکانیزم ها فرقه ای قرارگاه اشرف زندگی می کنند. این افراد بعضا تحت عناوین موازی و پوششی سازمان مجاهدین خلق به دلیل الزامات مورد اشاره در غرب زندگی می کنند. اسامی گروه هایی که وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه اش بر روی آنها متمرکز شده دقیقا در این راستا نقشی مکمل برای سازمان مجاهدین خلق در غرب بازی می کنند و البته پیش از هر چیز مقید و ملتزم به نوع زندگی فرقه ای در دل مناسبات غرب هستند. گروه های مورد نظر وزارت امور خارجه آمریکا عبارتند از:

مجاهدین خلق،

شورای ملی مقاومت،

انجمن دانشجویان مسلمان ایرانی،

ارتش آزادیبخش ملی ایران،

سازمان مجاهدین خلق ایران،

به این لیست، اسامی ده ها گروه، سازمان، تشکل سیاسی، هنری، ادبی، اجتماعی و ... را می توان اضافه کرد. این گروه ها بسته به میزان اهداف و اعضایی که در آنها فعالیت می کنند، تحت تاثیر آموزه های فرقه ای قرار دارند. مهمترین نکته در این رابطه ایجاد تشکل هایی است که اساسا به لحاظ بافت و نوع مسئولیت و فعالیت های شان و به ضرورت هایی از جمله فرار از اتهاماتی از قبیل سکت، فرقه و ایدئولوژیک بودن، در نوع لباس پوشیدن، زندگی شخصی، انتخاب شغل، اعتقادات و گرایشات مذهبی، گرایش های اجتماعی و ... در مقایسه با تشکل های رسمی تر از آزادی های نسبی برخوردارند. این تشکل ها و افراد اساسا به ضرورت دور زدن افکار غربی ها، از جمله منتقدین، خبرنگاران، نویسندگان، خبرگان سیاسی، نمایندگان پارلمان ها، روشنفکران، رهبران احزاب سیاسی، تشکل ها و NGOها و کلا کسانی است که نسبت به مجاهدین ابهام دارند، تشکیل و سازماندهی می شوند.

مجاهدین با استفاده ابزاری از این افراد و متشکل کردن آنها تحت تشکل های صنفی و سیاسی و زیر شعارهای مختلف از جمله حمایت از پناهندگان سیاسی، تشکل های حقوق بشری، گروه های فمینیستی، گروه های مدافع حقوق کودکان، زنان و کارگران و ... و با سمت و سوی سیاسی به این مطالبات و به خصوص جا زدن آنها به عنوان ایرانیان تبعیدی که ظاهرا رل شهروندان عادی و به بیانی عنصر اجتماعی برای مجاهدین را بازی می کنند، اهداف خاص خود را پیگیری می کنند. اگر چه پرداختن به این طیف ها در این جا موضوع بحث ما نیست، اما از این حقیقت هم نمی توان غافل ماند که این تشکل های به ظاهر ابزاری، بهترین زمینه را برای جذب، تربیت و در نهایت تبدیل کردن آنها به یک عضو فرقه ای فراهم می کند.

این افراد بی آنکه بدانند وارد مناسباتی می شوند که فرایند آن استحاله و پذیرش عضویت در تشکیلات فرقه ای مجاهدین است. در میان خیل جداشدگان مجاهدین می توان شمار قابل ملاحظه ای از این افراد را ردیابی کرد. کسانی که با انگیزه های حتی تفننی و از جمله برویم ببینیم چه خبر است، در یک میتینگ و گردهمآیی شرکت کرده اند و در نهایت مورد سوء استفاده فرقه قرار گرفته و آخر الامر به یک عضو فرقه ای تمام وقت تبدیل شده اند. پرداختن به این مقوله و بررسی سیر جذب این افراد و همچنین شمار جداشدگان این طیف فرصت و مجال مستقلی می طلبد که به ضرورت به آن خواهیم پرداخت. در ادامه این سلسله مقالات به معرفی تشکل هایی از مجاهدین خواهیم پرداخت که هزاران کیلومتر دورتر از مکان استقرار فرقه یعنی قرارگاه اشرف تحت کنترل فرقه مجاهدین فعالیت می کنند.

ادامه دارد

منابع

1- کتاب فرقه ها در میان ما. مارگارت سینگر. بخش فرقه ها همه شبیه به هم نیستند.

مطالبی دیگر از سایت مجاهدین WS:

ــ فرقه ها از اعضای خود چه می خواهند؟ (3)

ــ فرقه ها از اعضای خود چه می خواهند؟ (2)

ــ فرقه ها از اعضای خود چه می خواهند؟ (1)

ــ کارکردهای متفاوت پروسه خوانی در فرقه های سیاسی ـ قسمت ششم

ــ کارکردهای متفاوت پروسه خوانی در فرقه های سیاسی ـ قسمت چهارم و پنجم

ــ کارکردهای متفاوت پروسه خوانی در فرقه های سیاسی ـ قسمت دوم و سوم

ــ کارکردهای متفاوت پروسه خوانی در فرقه های سیاسی ـ قسمت اول

ــ خشونت گرایی وجه مشترک سازمان مجاهدین و فرقه ها (2) و (3)