کالبد شکافی اقدام تروریستی مجاهدین در 8 شهریور 1360

28.08.2008

امید پویا

انفجارهای 7 تیر و 8 شهریور دفتر حزب جمهوری اسلامی و دفتر نخست وزیری در ایران که منجر به قربانی شدن بیش از ده ها تن از مدیران و مسئولین جمهوری اسلامی و همچنین رئیس جمهور و نخست وزیر مردم ایران شد، از جهاتی در قیاس با نمونه های مشابه ترورهای ویژه، حامل پیام ها و خصوصیات منحصر و یگانه ای هستند. به این دلیل که این دو واقعه در قیاس با جمیع اقدامات تروریستی سازمان مجاهدین کماکان برجستگی و تمایز خود را حفظ و بستر مناسبی برای تبارشناسی نوعیت خشونت گرایی و تروریسم و سایر جنبه های پیدا و ناپیدای استراتژیکی و ایدئولوژیکی و حتی اخلاقیات مجاهدین به عنوان یک گروه فرقه ای - تروریستی است. اجمالا بخشی از جنبه های این دو اقدام تروریستی را مرور می کنیم:

1- استفاده از دو عامل نفوذی در این انفجارها

2- تعلیق موضوع گیری سازمان مجاهدین در قبال این دو انفجار

3- میزان توحش و کینه توزی بیمارگونه و هیستریک در آن

4- تنظیم رابطه جامعه بین الملل در قبال آن

5- عاقبت عاملین این انفجارها

6- واکنش مردم در قبال این دو اتفاق

7- ادامه تعلیق موضوع گیری صریح و شفاف سازمان در قبال این دو انفجار

و ... هر یک از این جنبه ها در واقع گوشه هایی از درونمایه و تعارضات موجود در سمت و سوی این اقدامات را نمایندگی می کند. به اجمال بخشی از این فاکتورها و تعارضات حاصله از آنها را مرور می کنیم.

استفاده از عوامل نفوذی، در واقع بر درونمایه ریاکارانه، تزویرگرایانه و مشخصا بر تعارضات نمودی و ماهیتی مجاهدین به مثابه یک استراتژی و مانیفست اخلاقی که هر عمل غیر اخلاقی مجاز می شمارد، تاکید دارد. از سوی دیگر نفوذ عوامل سازمان در دستگاه های مدیریتی فی النفسه موید سمت و سوی حساب شده و آگاهانه مجاهدین برای ورود به فاز تروریستی حکایت می کند. مجاهدین پس از وارد شدن به فاز تروریستی همواره بر این ادعا پافشاری کرده اند، که فاز نظامی به آنها تحمیل شده و آنها خواستار مسالمت و مبارزه سیاسی بوده اند. در ادبیات سیاسی مجاهدین از این مقطع 24 ماهه به عنوان فاز سیاسی نام برده شده است. در حالی که به شهادت خود عناصر نفوذی و رهبری مجاهدین، از همان اولین روزهای پیروزی انقلاب با نفوذ در دستگاه های دولتی و در بالاترین نهادهای امنیتی در انتظار زمان مقرر برای اقدامات تروریستی شان هستند. یکی از این عناصر نفوذی عامل اصلی بمب گذاری و انفجار 8 شهریور در دفتر نخست وزیری است. وی که مسعود کشمیری نام دارد چهار سال بعد از این اقدام در نامه های معروف به انقلاب ایدئولوژیک خطاب به رهبری مجاهدین پروسه نفوذ خود به دستگاه های دولتی و همچنین اقدام تروریستی اش را توضیح می دهد. آقای سعید شاهسوندی از اعضای مرکزیت سازمان طی این سال ها، که از نزدیک او را می شناخته و حتی برای مدتی هم با او در خانه های مخفی سازمان بوده، درباره اش می گوید:

"مسعود کشمیری که ابتدا از طریق کمیته اداره دوم وارد این مناسبات شده بود، چنان خودش را جا کرده بود که گاه طرح های کنترل و چک اعضای شورای امنیت ملی را بر عهده می گیرد که مبادا در ما نفوذی باشد و شروع به چک کردن بقیه می کند."

کشمیری خود نیز در جریان انقلاب ایدئولوژیک سال 1364 طی نامه ای با امضای محفوظ جهت اثبات وفاداری اش به رجوی ضمن یادآوری هویت خود (البته با کد) دستگاه هایی که به داخل آنها نفوذ کرده را این گونه شماره می کند:

"من بنا به مسئولیتم سال ها در مقاطع مختلف در حسّاسترین ارگان های اصلی اطّلاعاتی رژیم بوده ام. خطوط قسمتی که به آنجا نفوذ کرده بودم شورای امنیت کشور، کمیته ها، سپاه، آموزش و پرورش، جهادسازندگی، جهاددانشگاهی، وزارت ارشاد و رادیو و تلویزیون در آن مقطع لازم الاتّباع بود." (1)

وی در ادامه درباره مقدمات طرح انفجار 8 شهریور می نویسد:

"در تاریخ... بعد از مدّت ها برادر قهرمانم مهدی افتخاری به خانه ما آمد. همه از دیدنش به خصوص در جوّ خفقان و تنهایی خاص ما خیلی خوشحال شدیم. نمی دانستم چه هدیه گرانبهایی برایم آورده است. او گفت: ”اگر سازمان تصمیم بگیرد که طرح... (انفجار در نخست وزیری) را به اجرا درآورد. تو چه طرحی داری؟“ من هیچ طرحی را بهتر از انجام عمل فدایی ندیدم و بلافاصله طرح را گفتم. اگر چه هیچ وقت سازمان به خودم اجازه عمل فدایی نداد امّا در آن لحظه که طرحم را می گفتم. هیجان زده شده بودم. از مدّت ها قبل روی این امر فکر کرده بودم و آن را اوج کار و ایفای مسئولیتم می دانستم. " (2)

سعید شاهسوندی همچنین در خصوص موضع گیری سازمان در این رابطه می گوید:

"گرچه تا سال های بعد و تا هم اکنون هیچ گاه به طور رسمی مجاهدین به صورت اطلاعیه سیاسی نظامی مسئولیت این حادثه را نپذیرفتند ولی خوشبختانه بخشی از شاهدان حادثه از جمله خود بنده هنوز زنده هستم.." (3)

وی درباره نحوه ورود عناصر نفوذی به دستگاه های دولتی و از جمله کشمیری اضافه کرد:

"در اوایل سال 1358 جهموری اسلامی کمیته اطلاعات اداره دوم تشکیل می شود که هدف آن حفظ و حراست از اسناد مخفی است و کشمیری با معرفی فردی که خواهیم گفت به این اداره معرفی می شود و اولین گام خود را جهت نفوذ بر می دارد." (4)

وی در ادامه در خصوص نقش سازمان مجاهدین در تثبیت موقعیت تشکیلاتی او به عنوان یکی از عوامل نفوذی در سیستم چنین می گوید:

"ماجرا به این ترتیب است که مسعود کشمیری چهره شناخته ناشده که در ابتدا هوادار و سپس عضو سازمان مجاهدین از طریق بخش های امنیتی - نفوذی سازمان کاملاً توجیه شده و به سرعت در ارگان های اطلاعاتی جمهوری اسلامی نفوذ کرده و مدارج ترقی و پیشرفت را یکی پس از دیگری طی کرده تا به دبیر شورای امنیت ملی رسیده است، که در بالاترین ارگان امنیتی رژیم حضور داشته و در این بالاترین ارگان امنیتی حکومت جمهوری اسلامی نقش بسیار مهمی را ایفا کرده، یعنی سازمانده و دبیر این شورا بود، یعنی دعوت نامه ها برای شرکت افراد، بعضی اوقات انتخاب افراد علی البدل، چون این شورا تعدادی اعضای ثابت داشت که تصمیم گیرندگان بودند و اصلی ها بودند، شماری به صورت مشاوره ای بودند که در جلسات شرکت می کردند و یا مورد مشاوره قرار می گرفتند، یا این که نظرشان درباره موردهای خاص خواسته می شد، البته تصمیم گیری ها را اعضای اصلی که در واقع رئیس جمهور و نخست وزیر بود می گرفتند، ایشان این نقش را داشتند و از سویی توانسته بودند بسیار حساب شده مراحلی را طی کند تا به این ارگان برسد." (5)

شاهسوندی در ادامه درباره بخش یا نهاد مستقل درون سازمانی و مسئول اول آن به نام مهدی افتخاری که مشخصا این نهاد را سازماندهی و تقسیم وظایف می کند توضیحاتی به این شرح می دهد:

"مهدی افتخاری مسئول بخش نظامی - امنیتی سازمان هست در آن ای، مسئول بخش نفوذی ها است، اینهایی که در ارگان ها نفوذ کردند در ارتباط مستقیم با مهدی افتخاری هستند، آنهایی که مدارجی را طی کردند و مهدی افتخاری چهره ای است که در هیچ یک از جلسات علنی در ستادهای شناخته شده سازمان و مراکز اصلی یا تردد نمی کند و یا بسیار کم تردد می کند و از ورودی های معمولی ساختمان ورود و خروج نمی کرد و در جلسات کمتر حضور پیدا می کرد. در این ایام مسئول بسیاری از نیروها از جمله مسعود کشمیری، همین آقای مهدی افتخاری است." (6)

سعید شاهسوندی همچنین درباره وضعیت کنونی دو عامل انفجارهای 7 تیر و 8 شهریور به نکات قابل تعمقی اشاره می کند. ظاهرا سوای اختلافاتی که این دو با رهبری سازمان پیدا کرده اند، بدون تردید تناقض های حاصله از اقدامات ویژه این دو نیز گریبان آنها را گرفته و باعث تشدید اختلافات و جدایی آنها از سازمان شده است. وی همچنین به جدایی و مسئله دار شدن نهاد تشکیلات نفوذی های سازمان یعنی مهدی افتخاری نیز پرداخته است. وی در پاسخ این سوال که شنیده می شود مهدی افتخاری نیز از سازمان جدا شده یا نه در رابطه با سه عامل انفجارهای یاد شده گفته است:

"این بحث هست، یعنی عده ای در گوشه و کنار می گویند و گفته می شود که مسعود کشمیری هم به همراه محمد رضا کلاهی عامل انفجار حزب جمهوری مسئله دار است و در یک گوشه ای ناشناس زندگی می کند. در مورد کلاهی مسئله دار و منزوی بودنش را قطعاً می دانم، چون با هم در ارتباط نزدیک بودیم و مدت ها در بخش رادیو با خود ما کار می کرد ولی کشمیری را مدت کوتاهی در ترکیه در یک خانه سازمانی که من آنجا بودم و همسرم نیز بود در حوالی خیابان فاتح استانبول ترکیه، کشمیری و همسرش مدتی آنجا بودند. مکان این خانه پشت مسجد سلطان محمد فاتح بود، که یکی از خلفاء و پادشاهان است، در آن حوالی ما یک خانه ای داشتیم و بعدها در منطقه شمالی استانبول بود و ما مدتی در این هر دو محل با کشمیری و خانمش و من و خانمم هم خانه بودیم و مدتی با هم بودیم. طبعاً ما زیاد درباره حادثه هایی که بر هر کدام از ما رفته صحبت نمی کردیم، این یکی از اصول سازمانی بود، ولی به هر حال ایشان مدتی در ترکیه بود. مسعود کشمیری مشخصاتی که از او به دست آمده و در ارگان های گوناگون جمهوری اسلامی نوشته شده ، تماماً مطالبی است که بعد از ماجرای انفجار دفتر نخست وزیری منعکس می شود، تا قبل از آن هیچ صحبتی از او نیست." (7)

جدایی و مسئله دار شدن این سه عامل نیز حاکی از تناقض های مورد اشاره در مورد ماهیت و سمت و سوی این اقدامات و توجیه نشدن آنها پس از اقدامات یاد شده و البته نمی توان از تاثیر بازتاب های اجتماعی این وقایع بر روی این افراد نیز غافل بود. حمل تضادهای نمودی و ماهیتی در افراد به هر حال سقف و ظرفیتی محدود دارد. اشاره شاهسوندی و دیگر نزدیکان کشمیری به ابعاد نفاق و دورویی و ریاکاری کشمیری به گونه ای هست که بتوان چنین واکنش هایی را انتظار داشت. اظهارات شاهسوندی در این خصوص گویای نکات تامل انگیز بسیاری است. در این رابطه می خوانیم:

"اعتماد آقای رجایی را به حدی جلب کرده بود که گاه گفته می شود رجایی پشت سر کشمیری حتی نماز هم می خواند، کارهایی که کشمیری می کرد البته خودش تنها نبود و با هدایت و آموزش و توصیه های سازمان این کارها را می کرده، به حدی بود که مثلاً برای نشان دادن این که بسیار به اموال و بیت المال عمومی علاقه دارد، همیشه دو خودکار در جیبش می گذاشت، یکی که مال شخصی اش است و با او نوشته های خود را می نوشت و دیگر اموال بیت المال را تا حد یک خودکار هم رعایت می کند." (8)

در ادامه به بررسی سایر وجوه مورد اشاره خواهیم پرداخت.

منابع

1- نامه مسعود کشمیری به مسعود رجوی. نشریه مجاهد شماره 250 تاریخ 16 /03/1364

2- همان.

3- گفتگوهای سعید شاهسوندی با رادیو صدای ایران. قسمت 88.

4- همان.

5- همان. قسمت 89.

6- همان.

7- همان. قسمت 88.

8- همان.

مطالبی دیگر از سایت مجاهدین WS:

ــ فرقه ها، تشکلات موازی و مکانیزم های کنترل از راه دور ـ قسمت دهم و یازدهم