گاهی کتاب مشهورترازنویسنده آن میشود

19.11.2008

آتوسا سلطان زاده

Miguel Cervantes 1547 – 1616

asolt@web.de 

گاهی کتاب مشهورترازنویسنده آن میشود.

سروانتس ورمان دن کیشوت درادبیات جهانی غرب .

برای بعضی ازماها ممکن است ،هاملت مشهورترازشکسپیر،تورات مشهورترازموسی،شاهنامه مشهورترازفردوسی، و دن کیشوت مشهورتراز سروانتس،باشند. میگول سروانتس،نویسنده اسپانیایی متولد در400سال پیش،یکی ازبزرگترین داستانسرایان تمام دورهها وخالق رمان مدرن،دریک خانواده ساده ومعمولی بدنیا آمده بود. اورادرادبیات جهانی غرب در ردیف دانته وشکسپیر بشمارمی آورند. کتاب 2 جلدی دن کیشوت اوتاکنون به 68 زبان ترجمه شده و 2300 بارمنتشرشده است. تنهادرزمان خوداو این کتاب 16بارتجدیدچاپ گردید. دررمان فوق خواننده امروزی بافرهنگ وزبان گروههای گوناگون: پیشه وران،چوپانان،دانشجویان،سربازان،فواحش،جاکش ها، پااندازها،خلافکاران،پاسبان ها، کولیها،قماربازها،ادیبان،هومانیست ها، وروحانیون آنزمان جامعه اسپانیا آشنا میشود. سروانتس چون درسال 1571 درجنگ دریایی میان اسپانیا وترکیه شرکت کرده بود،نه تنها دست چپش راازدست داد بلکه 5سال اسیرنیروهای ترک،وسپس برده دزدان دریایی در الجزایرگردید.

شاهکارسروانتس،رمان دوجلدی دن کیشوت است.قهرمان این رمان،دن کیشوت،یک اشرافی تنگدست بایک بیوگرافی تراژدی-کمدی میباشد.کتاب فوق رابعدازکتاب انجیل،اثری مردمی درغرب بحساب می آورند.سروانتس برای نخستین بارازطریق این کتاب به مسائل ادبی زمان خودپرداخت. این رمان غیراز نقدادبی،انتقادی ازجنگ طلبی دوران شوالیه ها وسوارکاران اسپانیا نیزاست.دراین کتاب پیچیده روان شناسانه،از700 شخصیت نام برده شده است.درآینه آن کتاب،هم رئالیست ها،هم ایده آلیست ها،وهم  رمانتیک ها خودرا دوباره می یابند. اگر هاملت رامنتقدین ادبی،اولین وبهترین نمایشنامه بدانند، دن کیشوت را نخستین وبهترین رمان غرب بشمارمی آورند. دن کیشوت رابادو قهرمان دیگر تاریخ ادبیات غرب؛یعنی فاوست اثرگوته،وهاملت اثرشکسپیرمقایسه میکنند.بخش اول رمان دن کیشوت درسال 1605 وبخش دوم آن درسال 1616منتشرشدند.دردوران رمانتیک،آنرامبارزه تراژدیک ایده آلها علیه واقعیات بشمار می آوردند.بخش اول این رمان شامل سه موضوع: طنزی بررمان شواله ای،عشق قرون وسطایی،وبحث های هنری ایده آلهای افلاتونی هستند.دراین بخش دن کیشوت انسانی است عملگرا،ولی دربخش دوم رمان،دن کیشوت خیالپردازانه علیه غولهای آسیاب بادی به مبارزه می پردازد. این کتاب درمجموع مثالی است پیرامون رفتارانسانی، ونه فقط نقد وطنزی برادبیات سوارکاری سرگرم کننده آنزمان.دن کیشوت بعدازمطالعه رمانهای سوارکاران،درجهانی خیالی،دچارنوستالژی قهرمان گری میشود وبااعمالی تراژدیک-کمدی دست به ماجراجویی برای نجات نیکی میزند. اوبه سبب مطالعه رمانهای سرگرم کننده شواله ای آنزمان، ازواقعیات دورشده ودچار خیالپردازی وافسانه زده گی میشود.اوازجمله وظایف عیاری خود،اجرای صلح،مبارزه علیه فقروبی عدالتی،و کمک به یتیمها،زنان بیوه،ودختران جوان را دارد.

سروانتس خود زندگی پرماجرایی داشت.او به شغلهای سربازی،ملوانی،دریانوردی، ومامورمالیاتی، دست زد و نه تنها اسیرترکها وزندان سلطنتی اسپانیا شد،بلکه درزمینه نمایشنامه نویسی نیز دچار شکست گردید.

این کتاب راکوششی درراه رئالیسم مدرن نیز بحساب می آورند که با 1100 صفحه آن همچون کتاب کمدی الهی دانته،انجیل واقعیات بخشی ازتاریخ اسپانیا شمرده شده است.این رمان نه تنها آینه ای از درد ورنج انسانی است بلکه مانند دینی دراسپانیا درمقابل مسیحیت کاتولیکی قرارگرفت.منقدین ادبی،امروزه بخش اول آنرا مربوط به دن کیشوت وبخش دوم آنرادرباره زندگی خودسروانتس بشمارمی آورند. چون سروانتس دراین رمان،قادربه نوشتن، ودن کیشوت قادر به عمل است،آندو همدیگرراازاین طریق تکمیل میکنند.به ادعای روانشناسان،خیلی ازماها چهرههایی سروانتسی هستیم،یعنی ترکیبی از خصوصیات دن کیشوتی و سانچویی؛چهره دیگرآن رمان.

امروزه میتوان رمان نویسی درغرب را مدیون آثارسروانتس وشکسپیردانست.سروانتس روی فلوبر، استاندال،مارک تواین،توماس مان و غیره نیزتاثیرگذاشته است. شکسپیر گویادرسال 1611 رمان دن کیشوت رامطالعه کرده باشد. او و سروانتس در یک روز در گذشتند. سروانتس رامیتوان درردیف تولستوی،گوته و مونتگنی بشمارآورد.او وشکسپیر موجب رشد ادبی تورگنیف،استاندال، پروست، و داستایوسکی شده اند.بعدازمرگ سروانتس،رمانتیکها نخستین بار به کشف او موفق شدند. گروه دیگری ازمنقدین ادبی،سبک داستانسرایی اورا،رمانتیک-متافیزیک نامیده اند. ژانر رمان اززمان او تا دوره پروست احترامی اخلاقی-متافیزیک یافت.

سروانتس درآثارش خالق تمام ژانرهای ادبی مانند شعر،درام،رمان، و نوول است؛ازآنجمله: محاصره نومانیا،لاگالاته،دن کیشوت،نوولهای نمونه،سفر به پارناس،رنج و زحمتهای پرزیل وسیگموس،هستند. درکتاب محاصره نومانیا،یک شهراسپانیایی درمقابل سلطه گران رومی به دفاع ازخود میپردازد. درکتاب لاگالاته،او به طرح زیبایی ونکامل انسان درفلسفه رنسانس میپردازد که مطابق آموزش درس های عشق نوافلاتونی هستند.کتاب رنج وزحمت پرزیل، به ادعای اونمونه ای است که تمام جنبه های رمان نویسی زمان خودرا شامل میشود. از 60 نمایشنامه  سروانتس تنها 18 عدد آنها به زمان ما رسیده است.سروانتس خالق نخستین نمایشنامه تراژدیک ملی اسپانیااست که درآن به عناصر هنری دوره باروک میپردازد. نمایشنامه های متنوع اودارای عناصری: اتوبیوگرافیک،تاریخی،ادبی،خلقی و فولکلوریک می باشند.اودرنمایشنامه هایش خواننده وتماشاچی را به  جالب ترین وجه هنرونبوغ انسانی درعصرجدید واستتیک دوره باروک جلب می نماید..بعدازرمان دن کیشوت،مجموعه نوولهای سروانتس ازشاهکارهای ادبی اوهستند.نوولهای اوتاثیرمهمی روی ژانر نوول ونوول نویسی قرن 19 غرب ازخودبجاگذاشتند.نوولهای اوباکمک وظایفی اجتماعی-اخلاقی،زندگی تازه ای به ژانر نوول دادند.

گرچه ادعا میشود که رمان دن کیشوت دردوره طلایی اسپانیا نوشته شده است ولی جامعه اسپانیا آن زمان احترامی خاص برای مرگ وعزاداری قائل بود.این رمان را نگاهی بدبینانه به دوره پایان قرن 16 نیزبشمارمی آورند.سروانتس نخستین بار به زندگی تراژدیک اشخاصی دزعصرجدید میپردازد که از شناخت واقعیات عاجزاند.گرچه این رمان نگاهی ناامیدانه یا بدبینانه به ایده آلها را نشان میدهد ولی آن خوشبینانه به توانایی های انسانی هم اشاره میکند که قادر به حل مشکلات درزندگی خودهستند.باوجوداشتیاهات مدام دن کیشوت، تصمیم به ادامه زندگی وعملگرایی،فلسفه خوشبینانه او  میباشد. خواننده این کتاب زیرتاثیردائم طنزو تراژدی قراردارد،ودرنزدخواننده، چهره تراژدیک دن کیشوت ایجاد همدردی میکند، چون انسان درهستی شناسی او،خودرا می بیند. منقدی نوشته است که تعداد دن کیشوت ها به اندازه تعداد خوانندگان است،مانند تعداد هاملت ها میان خوانندگان وتماشاگران آن. دن کیشوت و جوان روستایی همراهش یعنی سانچو،تشکیل جهانی دوئالیستی وثنوی میدهند، ودرحالیکه سانچو عملگرا وهوشمنداست، دن کیشوت باحداقل امکانات جنگی سوارکاری با یابوی زهوار دررفته خود،قصد نجات جامعه اسپانیا را دارد.