بچه فئودال ها قناری بازشدند،- و بچه دهاتی ها، مائوئیست !

08.12.2008

سارا ارمنی

Berlen83@web.de

Mao Tse-tung ( Mao Zedong )  1893-1976

بچه فئودال ها قناری بازشدند،- و بچه دهاتی ها، مائوئیست !

مائو ؛ زندگی و فلسفه .

  یکی ازشعارها وخواسته های انقلاب فرهنگی درسال 1966 به رهبری طرفداران مائو درچین،منع پرنده بازی،یعنی یکی ازسرگرمیهای سنتی مردم بود،چون رهبران جنبش انقلاب فرهنگی،پرنده بازی را ازبازماندههای فرهنگ فئودالی چین دردوره پیشین میدانیتند.موضوع دیگراینکه :

تاچندروزدیگر118مین سالروزتولد مائو میباشد،نمیدانم کسی،جریانی،حزبی یا محفلی آنراجشن میگیرد یا نه؟. مائو درماه دسامبرسال 1893 بدنیاآمدودرسال 1976 درسن 83سالگی درگذشت.اونه تنهاسیاست مداروایدئولوژیک حزب کمونیست بلکه پایه گذار جمهوری خلق چین نیزبود.وی فرزند یک روستایی بود که درسال 1918 معلم شدوبعدهابه شغل کتابداری درکتابخانه پرداخت.اودرسال 1921 عضوحزب کمونیست گردیدودرسال 1928 رهبریک جنبش پارتیزانی کمونیستی درجنوب چین گردید. مائو میان سالهای 1924-1927 یکی ازفعالان جنبش دهقانی درچین بود.پیش ازاو،سون یاتسن،پزشک معروف، درسال 1912 آخرین قیصر چین راکنارزده وبعداراینکه اعلان جمهوری نمود،اصلاحاتی راآغازکرد، وبعدازاینکه جنبش ناسیونالیستی چیان کایچک درسال 1949 شکست خورد واوبه جزیره تایوان(فرمز) فرارکرد،کمونیستها درچین اعلان حکومتی جدید نمودند. مائودرسال 1945 رهبرکمیته مرکزی،وبین سالهای 1945-1959 رهبرسیاسی چین شد. پیاده روی طویل مائو ورنجبران بین راه،درسال 1934 تا مرز مغولستان،درسراسرچین ادامه داشت.اوبعدازآن پیروزی بعنوان رهبرحزب کمونیست انتخاب گردید.جمهوری خلق چین ازسال 1964 کشوری اتمی است وازسال 1972 عضوسازمان ملل متحد، و ازسال 1979 باآمریکا رابطه سیاسی برقرارنمود.درسال 1984 ریگان ازچین،ودرسال 1997 رهبر چین ازآمریکا دیدن نمودند.

انتقادشدیدی که امروزه ازمائو میشودبه سبب قربانیانی است که به رهبری اودرانقلاب فرهنگی چین در سال 1966 پیش آمد.درسال 1981 رهبری جدید حزب اورامتهم نمود که ازسال 1956 مقصر سیاستهای غلط درچین بوده است. در دانشنامه های استالینیستی زمان شوروی سابق،مائورا نماینده یک جریان ناسیونالیستی خرده بورژوازی درحزب کمونیست چین میدانستند واورامتهم نمودند که دردهه 30 قرن گذشته،رهبرسیاسی ایدئولوژیک مبارزه علیه جریان مارکسیستی درحزب بوده وکشورچین را به سوی یک کمونیسم سربازخانه ای،اتوپیستی وارتجاعی هدایت کرده وازطریق همکاری باارتجاع و امپریالیسم باعث تجزیه درجنبش جهانی کمونیستی شده و موسس یک دولت بوروکراتیک ونظامی شد تاازطریق شونیسم ابرقدرت جویانه خود،فعالیتهای ضدشوروی را تشدید کند.

درچین ازسال 1957 کودکان وجوانان رابرای همکاری وآموزش به میان دهقانان وروستاها  میفرستادند تاآنان با خلق وکارآشنا شوند وهردوطرف ازهمدیگر بیاموزند. مائودرسال 1962 خواهان یک جنبش تربیتی سوسیالیستی شد و میگفت که باید درجوانان روح انقلابی بودن را دوباره زنده نمودچون براثردخالت صنعت واقتصادآنان دچار پریشان حالی روحی شده اند و جوانان باید به اخلاق سنتی چین یعنی فرد درخدمت جمع،بازگردند؛گرچه منظورازجمع،دردوره پیش ازکمونیسم،درخدمت خانواده بودن،میبود.

بااینهمه مائورامیتوان یکی ازنظریه پردازان ماکسیسم چینی بشمارآورد.ازجمله آثارفلسفی اودرزمینه سیاست: درباره تضاد، درباره عمل، وسخنان رهبر(یاکتاب سرخ مائو)،هستند که باتیراژی به اندازه کتاب انجیل مسیحی میان جوانان چین پخش گردید. اوغیرازمتون سیاسی بیشمار،خالق اشعاری به سبک ادبیات کلاسیک چین نیزمیباشد.کتاب سخنان رهبر،او مجموعه نقل قولهایی سیاسی هستند،که بعد از " خیزش بزرگ " ازطرف وزیر دفاع چین یعنی لین بیا برای تربیت سربازان درارتش،گردآوری شده بودند.آنان سخنان مائو میان سالهای 1926-1964 هستند.این کتاب دارای 33 بخش است که درهربخش آن 5تا25 سخن برگزیده ازمائوآمده است.غالب این سخنان ازمجموعه آثارمائو پیرامون: حزب،جنگ،صلح،رهبری،کمیته مرکزی،فعالیت سیاسی،تربیت،روش کار،مبارزه، وحدت،آموزش،قهرمانی انقلابی،اعتمادبه نفس،انضباط ، نقد،انتقادازخود،زنان،جوانان،هنر،فرهنگ، و غیره میباشند.کتاب فوق حاکی ازیک تصور اراده گرایانه پیرامون جهان است ودرآن اشاره میشود که انسان فقط اگربخواهد،قادربه هرکاروعملی میباشد.این کتاب درحین انقلاب فرهنگی درسال 1966 مورد استفاده شدیدگاردهای سرخ ودرجنبش دانشجویان اروپادرسال 1968 مورداستفاده جوانان قرارگرفت،گرچه برای بخشی اراروپائیان که به قانونمندی تاریخ باوردارند،این گونه عقاید اراده گرایانه،وعجیب به نظر میرسیدند.

وگرچه مائو نسبت به رژیم پیشین،موجب اصلاحاتی عمیق درچین شد ولی درسال 1960 براثرسیاست های غلط حزب،یک گرسنگی سراسری درچین پیش آمد.اوولی بابراه انداختن انقلاب فرهنگی باکمک گاردهای سرخ برمخالفین نظری وسیاسی خودپیروزشد. مائو نخست بعدازپایان مارش طویل و پیروزی ، امکان یافت تاخودرا با پرسشهای نظری ومتون کلاسیک کمونیستی مشغول کند.اوتوانست درسال 1937 باکمک منشی خصوصی اش یعنی چن بودا دواثرمهمش درباره فلسفه سیاسی یعنی پیرامون تضاد، و درباره عمل،رامنتشرکند.آثاردیگرمائو ازجمله: تئوری شناخت ماتریالیسم دیالکتیکی، و تئوری ماتریالیستی دیالکتیکی وحدت دانش وعمل، او تحت تاثیرنظرات انگلس،لنین، واستالین نوشته شده اند.اوبعدها کتاب "درباره عمل" را مهمترین نوشته فلسفی خودمعرفی نمود،وباتاکیدروی عمل انقلابی بعدها توانست جزم گرایان درحزب راخاموش کند،گرچه عملگرایی مارکسیستی او ظاهرابا سنت فرهنگ وادیان چینی مانند دائوئیسم،کنفوسیوس گرایی،و بودیسم درتضادبودند.مهمترین شعار مائو آنزمان ::عمل،تئوری،عمل" بود.وی میگفت که اگرمیخواهید به شناخت برسید،ابتدابایددر واقعیات عمل تغییردهنده شرکت کنید،واگرمیخواهید باتئوری وعمل انقلاب آشناشوید،بایدنخست درانقلاب شرکت کنید.سرانجام بعدازمرگ مائودرسال 1976،باکنارزدن نتایج انقلاب فرهنگی طرفداران مائو، سیاست جدید اقتصادی درکشورشروع شد.

اصالت نظریه های فلسفی مائو درآنجاست که اودرکتاب "درباره تضاد" به تفصیرمستقلانه ای ازمقوله های مارکسیستی پرداخت که بعدها راهنمای نظرات سیاسی آینده اش شدند.اومیگفت که تضادهای عام فقط بصورت تضادهای خاص ظاهرمیشوند،وچنانچه یک مدعی مارکسیست آنرا نفهمد،دچارجزم گرایی فلسفی شده است.مائو به دو جهانبینی باورداشت:ایده آلیستی، و ماتریالیستی دیالکتیکی.او درایده آلیسم نگاهی ایستا ودردیالکتیک ماتریالیستی نگاهی پویابه جهان را میدید.این دونظراوتحت فلسفه انگلس بودند.مائو آنزمان بامارکسیسم روسی دهه 20 قرن گذشته ومارکسیسم غربی به رهبری: لوکاچ،کورش ، و هورکهایمر آشنایی نداشت.درمجموع،دکترین مارکسیستی مائو تحت نظرات انگلس،لنین، واستالین هستند،بااین وجود مائو ازجزم گرایی مارکسیسم بنیادگرا فاصله گرفت وکوشیدتاآنرا باشرایط چین تطبیق دهد. برای مائو مفهوم تضاد؛همچون نزد انگلس،چنان عام است که مانند حرکت،تحول وجنبش درتمام جریانات زندگی قابل مشاهده است.اوتضادهارا به اصلی وفرعی یا به آشتی ناپذیر و آشتی پذیر نیز تقسیم میکرد.

مائو درمورد وضعیت خاص و نیمه استعماری چین آنزمان میگفت که تضادهای طبقاتی که معمولا بصورت تضادهای اصلی درجامعه ظاهرمیشوند،ممکن است تحت تاثیر تضادامپریالیسم وناسیونالیسم قرارگیرند،به این دلیل به مقوله تضاد باید باتحلیلی ماتریالیستی-دیالکتیکی نگریست ونه بانگاهی ماتریالیستی-مکانیکی. مائو باتکیه برلنین که قبلا گفته بود که درسوسیالیسم نیزتضادهای آشتی پذیر کاملا ازبین نمیروند،مینویسد که مارکسیسم او به کشف تضادهای آشتی ناپذیرو آشتی ناپذیر رسیده است. لنین،تضاد وآشتی ناپذیری را یکی میدانست.تضادهای آشتی ناپذیرممکن است به یک انقلاب سراسری منتهی شوند،ولی تضادهای آشتی پذیر بصورت رفرم واصلاحات حل میشوند،تضادهای آشتی پذیرو آشتی ناپذیر ممکن است به همدیگرتبدیل شوند.استالین ادعا میکرد که باملی کردن و دولتی شدن اقتصاد دربخش صنعت وکشاورزی،امکان رشد تضادهای آشتی ناپذیر ازبین رفته وغیرممکن شده است.در نظر مائو حل یک تضاداصلی اجبارا موجب حل تضادفرعی بطورخودبخودی نمیشود،بلکه باحل هر تضاد ممکن است تضادهای جدید بوجود آیند وسوسیالیسم گرچه تضادهای سرمایه داری را حل میکند ولی خود زاینده تضادهای جدیداست،به این دلیل یک نظام سوسیالیستی ممکن است درشرایط شکست وناتوانی به نظام سرمایه داری بازگردد.

آنطورکه کانت قرنهاپیش گفته بود،مبارزه اجتماعی ممکن است درزمینه فلسفه نیزآغازگردد. یانگ ، یکی ازنظریه پردازان حزب کمونیست چین مدعی بود که تضاد سرانجام موجب وحدت میشود،و مائو درمخالفت بانظراومینویسد که وحدت بعدازمدتی به زایمان تضادی درخودمیپردازد،به این دلیل زایش تضادهای جدید درسوسیالیسم نیزادامه دارد ومبارزه طبقاتی درآنجانیزآتش نشانی خاموش نیست. او می پرسد که ایدههای صحیح،جالب و مفید انسان ازکجاسرچشمه میگیرنذ:ازآسمان؟،از ژن اجداد؟ ویا محصول عمل اجتماعی هستند ،یعنی از :مبارزه روابط تولید،مبارزه طبقاتی،و تجربه های علمی.اواین سه نوع عمل اجتماعی راموجب هستی اجتماعی انسان،افکار و ایدههای اومیدانست،ومیگفت که آن ایده های صحیح ومفید هستند که یک طبقه مترقی نشان میدهد ودرجستجوی عملی کردن آنان است.این ایده ها اگر به عمل تبدیل شوند،تبدیل به یک نیروی مادی میشوند.درمقوله ایده،براثرگذر ماده عینی به شناخت ذهنی،وازهستی به ایده،مرحله دوم پروسه شناخت یعنی ازآگاهی به ماده و عمل میرسد.ازاین طریق بیان مائو اعترافی درفلسفه سیاسی است،باکمک اینگونه دلایل مائو ایمان خود به توان انسان باکمک آگاهی برای تغییر، بیان میشود.مطلق دانستن اینگونه نظرات باعث شد که حزب مدعی شود که طبقه ترقی خواه،امیدوار و مترقی زحمتکشان،دراصول هیچگاه اشتباه نمی کند.