مشروعيت دموكراسي از كجا مي‌آيد؟

09.01.2009

حميد نعمت‌اللهي

منبع: خبر آنلا‌ين

انتشارات دانشگاه پرينستون به تازگي كتابي از ديويد ام استلوند با نام <اقتدار دموكراتيك؛ چارچوبي فلسفي> منتشر كرده‌ است كه نويسنده در آن درصدد توضيح يك چارچوب نظري براي تئوري‌هاي دموكراسي است. آنچه در پي مي‌آيد گزارشي‌ است درباره اين كتاب به همراه اظهارنظر برخي چهره‌هاي دانشگاهي درباره آن.

مردم‌سالا‌ري به‌طور طبيعي باور‌كردني نيست. چرا چنين مسائل مهمي را براي توده مردمي كه تخصصي ندارند باور‌پذير مي‌كنيم؟ تئوري‌هاي دموكراسي اغلب سعي مي‌كنند كه از طريق نشان دادن جاذبه ارزش ذاتي روش دموكراتيك به اين مساله پاسخ گويند، بدون در نظر گرفتن اينكه آيا اين اقدام منتهي به اتخاذ تصميم‌هاي صحيح مي‌شود يا نه. ديويد استلوند در كتاب <اقتدار دموكراتيك> نشان مي‌دهد چرا اين توجيه رويه‌اي از روش دموكراسي كارايي ندارد. در اين راستا او پيشنهاد جديدي را بر پايه اين ايده، مطرح مي‌كند، كه قدرت دموكراسي و مشروعيت بايد تا حدودي بر گرايش دموكراسي به اتخاذ تصميم‌هاي درست متكي باشد.
ديويد استلوند كه گويي از منظر داوري سخن مي‌گويد، مدعي است قدرت و مشروعيت تصميم‌هاي سياسي به درستي يا نادرستي تصميم خاصي بستگي ندارد. اما با اين حال سنجش ارزش‌شناختي روش - يعني ميزان احتمال اينكه آيا اين روش مي‌تواند به‌عنوان گرايشي به تصميم‌هاي درست پذيرفته شود يا نه - دشوار نيست. باز هم اگر چگونگي سنجش اين ارزش تنها مساله مهم بود، ممكن بود اين سوال پيش بيايد كه چرا كساني كه بيشتر مي‌دانند نبايد حكومت كنند؟ تئوري استلوند - كه او آن را رويه‌گرايي شناختي مي‌نامد - از شناخت‌گرايي، يا پذيرفتن سلطه دانايان، پرهيز مي‌كند. او مدعي است زماني دانايان و عالمان - كه در مقايسه با ديگران از دانش بيشتر برخوردارند - مي‌توانند به‌عنوان توجيه يا تصديق سياسي مورد استفاده قرار گيرند كه تخصص آنها از هر نظر پذيرفته شده باشد. دموكراتيك بودن، بايد از بارزترين خصوصيات نظم شناختي‌اي كه در پي آنيم باشد. به اين معنا كه با قوانين و خط‌مشي‌هايي كه توسط مردم تصويب شده است همسو باشد. ديويد ام استلوند استاد فلسفه و صاحب كرسي استادي در گروه فلسفه دانشگاه براون است.
نظرات افراد مختلف درباره كتاب
ام كولتر، كالج گروسيتي:‌ از نظر من استلوند بحث عميق، فلسفي و بسيار متفكرانه‌اي در باب مشروعيت سلسله مراتب دموكراسي مطرح مي‌كند. او مدعي است كه رويه‌گرايي شناختي، مجوز معتبري براي دموكراسي است، زيرا نشان مي‌دهد دموكراسي ظرفيت رسيدن به اتخاذ تصميم‌هاي صحيح و مشروع را دارا است. مقايسه او بين تصميم‌هاي يك دموكراسي و تصميم‌هاي گروهي نظير هيات‌منصفه بسيار آموزنده و خواندني است. همچنين اين كتاب شامل بحث‌هاي دقيقي درباره برجسته‌ترين تئوريسين‌هاي ليبرال دموكرات نظير كنت آرو و جان راولز است.
كاس آر. سان استاين، دانشگاه شيكاگو:‌ كتابي بي‌نظير و خواندني كه هر علا‌قه‌مندي در زمينه تئوري‌هاي دموكراسي بايد آن را مطالعه كند. عملكرد بي‌نقص استلوند در باب موضوعاتي چون <خردجمعي> و نظريه <دموكراسي جمعي (شورايي>) به مثابه پيشرفت بزرگي در مطالعات دموكراسي تلقي مي‌شود. مي‌توان كتاب او را، يكي از معدود رويكردهاي صادقانه به تئوري‌هاي دموكراسي در ربع قرن اخير دانست. ‌
جاشوا كوهن، دانشگاه استنفورد:‌ دليل حمايت استلوند از دموكراسي آن است كه او اعتقاد دارد دموكراسي توانايي اتخاذ تصميم‌هاي صحيح را دارد، بدون آنكه كار را به افراد متخصص واگذار كند. <اقتدار دموكراتيك> كتابي مبتكرانه، شامل ايده‌هاي نو و جذاب و پر از بحث‌هاي زيركانه و بسيار جذاب فلسفي است؛ كتابي بي‌نظير و البته مهم.
فيليپ پتي، دانشگاه پرينستون:‌ اين كتاب افق‌هاي جديدي را باز مي‌كند و ديدگاه‌هاي همه‌جانبه‌اي را در باب رويه دموكراتيك و خصوصا مشروعيت دموكراسي بسط مي‌دهد؛ كاري كه پيش از اين در هيچ كتابي سابقه نداشته است. اين كتاب دفاعي قانوني و متعارف از رويه‌گرايي شناختي است.
كريستيان ليست، مدرسه علوم اقتصادي و سياسي لندن: ‌ كتاب ديويد استلوند مبتكرانه، چالش‌برانگيز و خلا‌قانه بوده و انسان را به فكر وامي‌دارد. اين كتاب مهم، از منظري موشكافانه و فلسفي به تئوري‌هاي دموكراتيك مي‌نگرد.