Harriet Stowe (Harriet Beecher ) 1811- 1896

Aramy@web.de

آرام بختیاری

 کلبه عمو تام ، زنان و سیاهان .

یک رمان ، دو قرن اعتراض اجتماعی .

رمان "کلبه عموتام " اثر خانم "حریت بشر استو " درآمریکا در150 سال پیش به سبک هومانیسم مسیحی احساسی نوشته شده که بخشی ازرنسانس آمریکایی نیزبحساب می آید . در این کتاب گرچه موضوع اصلی ،مبارزه درراه آزادی بردههای سیاسپوست درایالات جنوبی آمریکایست،نویسنده به طرح حقوق دست نیافته زنان آمریکا نیز می پردازد. او دراین رمان نشان میدهد که چگونه روابط برده داری موجب جدایی مادران وکودکان سیاه پوست میشود وزنان و دختران سیاه پوست مورد استثمار وسوء استفاده جنسی ازطرف اربابان قرارمیگیرند.فمنیسم محافظه کارانه مسیحی نویسنده متکی بر ارزشهای ویکتوریایی مرسوم آنزمان است، با اینوجود او میکوشد تا به نیروهای مثبت زنان درجامعه،خانواده و محیط کاراشاره کند و گرچه نویسنده مبلغ روابط زناشویی،ازدواج و اهمیت نقش مادری برای زنان است،اوحق رای وشرکت زنان درسیاست را نیزفراموش نمی کند.خواهراین نویسنده یکی از نخستین بنیادگذاران مدارس دخترانه درزمان خودنیز بود.بعدازنشر رمان" کلبه عموتام" درسال 1855،بیش از نیم میلیون  اززنان خواننده این کتاب دراروپا،به گردآوری امضاء وحمایت ازنویسنده رمان درراه مبارزه برای لغو برده داری ودفاع ازحقوق زنان آمریکا پرداختند وآن امضاهارا بشکل 26جلد کتاب برای وی ارسال نمودند.اودراین اثرگفته بود که عشق مادری باید بجای اتوریته مردسالاری-،ومحبت زنانه بجای سودجویی مردانه قرارگیرد.

غیرازدفاع ازحقوق زنان ،درمبارزات ضدبرده داری ،این کتاب نقش مهمی داشت.این رمان عکس العملی بوددرمقابل قانونی که درسال 1850 میان ایالات جنوب وشمال تصویب شد،طبق این قانون سفیدپوستان موظف شدند که سیاه پوستان فراری رادوباره دستگیروبه صاحبانشان بازگردانند.اومیگفت که قانون برده داری نه تنها غیرانسانی بلکه یک زشتی ملی بحساب می آید که به ارزشهای نظام دمکراتیک باادعاهای اخلاق مسیحی نمی خورد.محکومیت برده داری درآنزمان انتقاداز کاپیتالیسم جوان آمریکانیز بودکه انسان راتبدیل به کالایی برای خریدوفروش می نمود.وی می نویسد ،موجب شرم است اگریک ایدئولوژی هومانیستی یا مسیحی آنراتحمل کند.

رمان " کلبه عمو تام " موفق ترین رمان قرن 19 آمریکا بودکه درسال 1851 منتشرشد.نویسنده آن خانم " حریت بشر استو " ازمشهورترین نویسندگان تاریخ ادبیات آمریکاست.درهمان سال چاپ،ازاین کتاب درآمریکا بیش از 300000 هزار ودرانگلیس بیش از یک میلیون جلد بفروش رفت.هیچ رمانی تاکنون این چنین تاثیری روی فرهنگ جهانی نداشته است. فرم رمان کلبه عموتام راهمانطور که اشاره شد،رنسانس آمریکایی می نامند.این کتاب امروزه یکی ازآثار کلاسیک ادبیات انتقادی واجتماعی جهان بشمار میرود.گرچه آن یکی از پرفروش ترین کتابهای زمان خودبود،مواضع نویسنده نیز به اتهام مذهبی بودن ونژادگرایانه بودن مورد انتقاد محافل روشنفکرسیاهپوست قرارگرفت.درسال انتشار،آن کتاب به 7 زبان اروپایی ترجمه شد وتازمان حال دروضعیت نشردائم بجامانده وتاکنون به 42 زبان درجهان ترجمه شده است.این کتاب 80سال موفق ترین زمینه نمایشنامه نویسی برای تئاتر بود وازسال 1903 تاکنون بارها بصورت فیلم درآمده است.دردهه سال 1890 حدود 500 گروه تئاتر درحال نمایش آن بودند.مخالفان این کتاب که طرفدار قوانین برده داری بودند تا آغاز جنگ داخلی درآمریکا،27 رمان دررابطه با این رمان وعلیه آن منتشرکردند.نویسنده این کتاب به سبب شرایط نامناسب قرارداد چاپ،ازموفقیت جهانی آن سود مالی چندانی نبرد.

خانم" حریت بشر" فرزند یک روحانی مسیحی بود که بعدها آموزگارشده بود.اوبعدازازدواج بایک استاد کتاب انجیل شناسی لقب "بشر استو " گرفت. وی دارای 13 خواهروبرادر بود وبعدازازدواج،خود دارای 7 فرزند شد.آشنایی اوبا قوانین غیر عادلانه برده داری ازآنجا شروع شد که شهرمحل زندگی او میان دو شهر اوهایو و کنتاکی قرارداشت که اولی مخالف برده داری و دومی طرفدار قوانین برده داری بودند.اوبارها شاهد بردههایی بود که ازشهرکنتاکی فرارکرده وبه شهر محل سکونت او آمده بودند. وی درشهر محل زندگی خود نیز سالها شاهد بحث وجدل میان موافقان و مخالفان شرایط یرده داری شده بود.بعدازموفقیت رمان کلبه عموتام،غیراز ملکه ویکتوریا درانگلیس،زنان دیگر اروپا نیز بین سالهای 1956-1953 بارها ازاودعوت به عمل آوردند تا وی نیرویی برای جنبش زنان غرب بشود.اودرسن 85 سالگی درسال 1896 درمشهوریت کامل درگذشت.وی درسالهای پایانی عمر به بیماری روانی دچارشده بود.ازجمله حوادث دیگرزندگی اواین بود که غیرازسالها همسایگی با مارک تواین،دراختلافات زناشویی لردبایرون،ازهمسر وی دفاع کرد و موجب یک جنجال مردسالارانه گردید.

گرچه سبک نویسندگی اوراتقلیدی ازچارلز دیکنز،یکی ازاستادان ادبیات احساسی میدانند،او ولی کمک مهمی نیز به ادبیات محلی ومنطقه ای کشورخودنمود.درتوصیف تضادهای اجتماعی اوغالبا ازطنزاستفاده میکند که خواننده را بیاد شخصیت های کاریکاتوری دیکنز می اندازد.شرح فقراجتماعی اقشارسیاهپوست نیز بخش مهمی ازمحتوای کتابهایش بود.درآثاراو،مردان وزنان،سیاه وسفید،جنوبی وشمالی،مذهبی وغیرمذهبی،مطرح میگردند ،ولی او روی صفات احساسی ومذهبی آنان تاکید خاصی میکند.ازجمله دیگر آثاراو: ما و همسایه مان، داستانهایی از باتلاقهای آمریکایی، و یک سری رمانهای اجتماعی،هستند.مجموعه آثاراودرسال 1896 بصورت 16باند منتشرشدند.

سیاهپوستان آمریکا سالها این کتاب رانیز شبه نژادپرستانه بحساب می آوردند چون درآن رمان روی صفات: مطیع بودن،مذهبی بودن،ساده لوه بودن، وخرافاتی بودن سیاهان تاکید میشود که بعدها آنان براثر ایمان مسیحی به بلوغ فرهنگی میرسند.ایراددیگرازنویسنده این است که اوبجای پاسخی سیاسی،جوابی اخلاقی ودینی به بحران اجتماعی میدهد ، سوم اینکه ازنویسنده ایرادگرفته میشود که او به شخصیت های رمان،عمومیت میدهد وهمه سیاهان را ،ترسو،صبور، غیرانقلابی،ومذهبی معرفی می نماید.حتی امروزه عنوان "عموتام" تحقیرآمیز به کسانی میدهند که خودرامطیع واسیر سفیدپوستان می نماید. اوبجای سنبل اراده آزادیخواهی،مطیع وگوش بفرمان سفیدپوستان شده بود.دررمان کلبه عموتام قهرمان داستان چهره ای مسیحی است که درپایان قربانی وشهید سرنوشت خداخواسته خودمیگردد،چون او فقط به مقاومت منفی درمبارزه اجتماعی باوردارد.عموتام گرچه دوبارامکان فرار ورهایی یافت،دراسارت ماند چون آنرا سرنوشت الاهی میدانست.سرانجام یکی از صاحبان او،وی را تا حد مرگ کتک زد و او براثرجراحات وارده درگذشت.

مطالب در ارتباط:

ــ سوسیال دمکرات ها وفیلسوف چهارم شان ( آرام بختیاری )

ــ مشروعيت دموكراسي از كجا مي‌آيد؟ ( حمید نعمت الهی )

ــ خاطرات کودکی  ام - ومزاحمت سالهای قمری-شمسی ( سهراب آواره )

ــ بچه فئودال ها قناری بازشدند،- و بچه دهاتی ها، مائوئیست ! ( سارا ارمنی )

ــ عتیق رحیمی برنده جایزه ادبی فرانسه شد ( بی بی سی )

ــ یادی از آلبرکامو ( مریم فشنگ )

 سایت ایران قلم از انتشار مطالب و مقالاتی که در آن کلمات توهین آمیز استفاده شده، معذور است

مسئولیت مطالب درج شده بر عهده نویسندگان آن می باشد