تاریخ ادبیات غرب،سوسیالیستها راسانسورمیکندیافراموش نموده؟

31.05.2008

علی شاه سلطانه

 

Johannes Robert  Becher  1891- 1958

Hermann              Kant      1926 - . . . .

ازخودکشی اکسپرسیونیستی تاوزیرفرهنگ کمونیستی .

تاریخ ادبیات غرب،سوسیالیستها راسانسورمیکندیافراموش نموده؟

نویسنده میان ادبیات اکسپرسیونیستی و رئالیسم سوسیالیستی .

عقب نشینی   موقت سوسیالیسم و ادامه شعارهای ادبی خوشبینانه ما !

 

یوهان.ار. بشر-،شاعر،نویسنده آلمانی،وسیاستمدارفرهنگی،درآغازیکی ازرهبران جناح چپ مکتب ادبی اکسپرسیونیستی ،ودرپایان یکی ازپایه گذاران ادبیات ملی سوسیالیستی درآلمان شرقی سابق بود. اودر سال 1910 به تقلید ازکلایست؛نویسنده معروف آلمانی،همراه نامزدش دست بخودکشی زد،ولی جان سالم بدربرد،درحالیکه معشوقه اش کشته شد.یوهان بشر دردهه بیست قرن گذشته مارکسیست گردید،گرچه اوازخانواده ای مرفه برخاسته بود وپدرش قاضی معروفی درشهرمونیخ بود.دراشعارآغازین واکسپرسیونیستی او سخن از سقوط بورژوازی وپیروزی پرولتاریا رفته است.اودرپایان جنگ جهانی دوم بعدازبازگشت ازتبعید درشوروی،درآلمان شرقی به مقامات سیاسی وفرهنگی بالایی رسید؛ازآنجمله : رئیس دانشکده هنر،وزیرفرهنگ ،و عضوکمیته مرکزی حزب سوسیالیست ها .

یوهان بشر درسالهای جوانی حکومت آلمان شرقی یکی از تئوریسین های ادبیات رئالیسم سوسیالیستی (یا واقعگرایی اجتماعی) گردید.درنظراوادبیات،کارحزبی وسازمانده کمونیستی است.اوباشعار:"هنر، سلاح است" خواهان یک ادبیات انقلابی ویک استتیک(زیباشناسانه)عملگراشد.وی ازآغازتمایل به شعر سیاسی داشت.اشعاراکسپرسیونیستی اونیزدرخدمت یک اتوپی(آرمان)جدیدانسانی بودند.اومیگفت که اوتوپی نیزبخشی ازجنبش کارگری وانقلابی است.وی درطول عمرخوداز اکسپرسیونیسم رادیکال (بنیادین) به سیاستمدار فرهنگی رسید.اودررویای یک انقلاب ادبی،باسنت ادبی گذشته خودقطع رابطه نمود.یوهان بشر شاعری است که به یک کمونیسم آرمانی اعتقادداشت.وی درسالهای تبعیددرشوروی ازسخنسرایی های ادبی وهنرمندانه و زیباشناسانه به شعرخلقی وسوسیالیستی رسید.

درنظریوهان بشر ارثیه هومانیسم شهروندی بایدکوششی درراه جامعه ای ادبی باشد.اوبا مسئول نمودن ادبیات برای اهداف سیاسی ازامکانات زبانی وادبی خودصرفنظرنمود.بعضی ازاشعارضدجنگ اودر آغازدرسبک ادبیات خلقی شبه کلاسیک وادبیات سنتی بودند.ازجمله موضوعات اشعاراو:شکایت علیه جنگ،آرزوی صلح،برادری و اتحادخلقهای اروپا هستند. او ریلکه،ورلاین، و بودلر را شاعران دوران زوال – و هلدرلین،ویتمن، وشیلر راشاعران امید وانقلاب نامید. لوکاچ دربعضی ازآثاراو تعثیر جیمز جویس را میدید.

یوهان .ار.بشر گرچه درسال 1917 ازشوروی حمایت نمود،ولی درسال 1919 رسما واردحزب کمونیست آلمان شد.اوازسال 1917 تحت تعثیر عمل،نظر و تئوریسین های جنبش انقلابی وکارگری ازجمله نظرات لیبکنشت و روزا لوکزمبورگ بود. وی درحین جنگ جهانی اول وظیفه شاعرراآماده گی برای وقایع وتغییرات جهانی آینده اعلان نمود. وی میگفت که شاعرباید یکی ازسخنگویان وسازمانده های ادبیات انقلابی وکارگری باشد.یوهان بشر درسال 1925 بدلیل کتاب شعر " جنازه روی تخت سلطنت " دستگیرشد ولی با کوشش واعتراض: برشت،ماکسیم گورکی، و توماس مان،اززندان آزادشد. اودسال 1933 بابقدرت رسیدن فاشیسم به شوروی فرارکرد وتاپایان جنگ جهانی دوم درآنجا ماند. وی درسال 1949 سرود ملی آلمان شرقی را سرود.اواززمان جنگ جهانی اول کوشید تاادبیات را سیاسی نماید.وی با شکست سازمان اسپارتاکوس خطاب به راستگرایان جاکم گفته بود که: " شما لیبکنشت و روزا لوکزمبورگ راکشتید ولی مغزوقلب کارگران را نخواهید توانست نابودکنید " اوبا اشاره به امور روزمره کارگران درروابط تولیدمدرن یک مبارزه انقلابی راضروری میدانست.ازجمله موضوعات اشعاراو: درد ورنج سالهای تبعید،تنهایی،اشتیاق دیداروطن،پوچی جنگ،خاطرات گذشته، و تحسین حکومت شوروی بودند. اوبااشاره به جنبش کارگران انقلابی، آثارش رادرخدمت انقلاب سوسیالیستی قرارداد. یوهان بشر بعدازبازگشت به آلمان شرقی به فعالیت سیاسی وفرهنگی عظیمی پرداخت.اوخواهان طرحی شاعرانه برای یک ادبیات ملی با محتوایی سوسیالیستی بود.گروهی از مورخین ادبی، زندگی و کوششهای اورا تداعی نامهایی چون برشت و توخولسکی بشمار می آورند.

  یوهان بشر درجوانی اکسپرسیونیست و معتاد به مورفین بود. درخودکشی دونفره گویا او به نامزدش شلیک کرده بود. وی دربیوگرافی پدرش، یک نماینده بورژوازی ویلهلمی رامیدید. اوازخدمت نظام در آنزمان سرپیچی کرد. وی دردانشگاه:فلسفه،ادبیات و پزشکی خوانده بود. اودرمسکوسردبیرمجله ادبیات بین الملل بود ودرآلمان پایه گذار مجله فرم ومحتوا، وناشر مجله هفتگی "یکشنبه" شد. دولت آلمان شرقی به پاس خدمت فرهنگی او، دو جایزه و مدال بنام وی تعیین نمود.

ازجمله آثار او : شکست و پیروزی، جنازه روی تخت سلطنت، نقشه کبیر،سعادت جهان وهفت گناه، وداع،  نبردزمستانی،بازگشت به وطن، ترانه های جدید آلمانی،قدم میانه قرن،چهارجلدزحمت وکوشش، دفاع ازشعر،نیروی شعر،اصلی شاعرانه،خطاب به اروپا،برادری وآهنگ های ماشینی،ماوزمان ماقرن بیست،توهمیشه مورد عشق هستی،درباره ادبیات وهنر،کشتی گیر،زمین،ترحم بهار،اشعاری برای یک خلق،روی قبر لنین،سرودها،به پیش، شهری گرسنه،رقص مرگ آلمانی،یقین ازپیروزی وامیدروزهای کبیر،تشکرازاستالینگراد،رمان بصورت شعر،تنهاجنگ عادلانه،اشعارمنتخب دوران تبعید،سرودی برای روزا لوکزمبورگ،و پیام شاعرآلمانی به اتحادجماهیرشوروی، هستند.

بایداشاره کرد که مکتب اکسپرسیونیسم آنزمان بخشی ازنویسندگان تبعیدی وفراری ازفاشیسم رابخود مشغول کرده بود. بعضی ازمنتقدین ادبی بورژوازی پیرامون تغییروتحول زندگی ادبی یوهان بشر مینویسند او که با سرگردانی عارفانه آغازکرده بود،بعدازفریاد انتقام جویانه تروریستی به بوروکراتیسم  استالینیستی رسید. توضیح دیگر اینکه گروهی از مهمترین شاعران مکتب اکسپرسیونیسم آلمانی درجنگ جهانی اول کشته شدند و گروه دیگری همچون : کافکا،برشت، و دوبلین، هرکدام به راه خاص خودرفتند.

  هرمان کانت : هرمان کانت،نویسنده آلمانی متولد هامبورگ ،مهمترین نماینده ادبیات ومعروترین نویسنده آلمان شرقی سابق بود. او درمحله ماهیگبران بدنیا آمده بود وشغل برقکاری آموخته بود. پدرش یک باغبان ساده بود. وی بعداز پایان جنگ جهانی دوم درشرق آلمان ماند وبه تحصیل زبان وادبیات پرداخت. امکانات نظام سوسیالیستی آنزمان به او این شانس رادادند که ازشغل کارگری به استادی دانشگاه،نویسندگی و درجه تحصیلی دکترا برسد.اونخستین بارازسبک وفن مدرن نویسندگی درآلمان شرقی استفاده نمود وموجب معروفیت بین المللی  ادبیات کشورش شد. هیچکس مثل اونماینده سنبلیک کشورش نبود چون نه تنها رئیس کانون نویسندگان بلکه نماینده مجلس وعضو کمیته مرکزی حزب بود. بعدازانحلال نظام استالینیستی آلمان شرقی او متهم شد که حدود 14 سال با سازمان امنیت آن کشور همکاری نموده ودرباره مخالفت بعضی از نویسندگان وفرهنگیان  گزارش داده . درادبیات، اوگرچه یک وفادار به حزب حاکم بود ولی با روش دیپلماتیک و به صورت طنز به انتقادازنظام ومقامات حکومتی پرداخت. ازنظرکیفیت ادبی او خودرا به اهمیت توماس مان برای بخش دیگرآلمان بشمار می آورد.

گرچه آثاراورا بخشی ازمکتب ادبی واقعگرایی اجتماعی (رئالیسم سوسیالیستیی) میدانند،اوشخصا در تمام عمر روشنفکری شکاک ماند.ازجمله موضوعات آمده درآثاراو : عشق،بازسازی بعدازجنگ، مسئولیت،تقصیر، وسالهای جنگ و آواره گی هستند.اوغیرازانتقادازمقامات حزبی،ازفرقه گرایی وجزم گرایی آنان نیزشکایت نمود.درپاره ای دیگر ازآثارش او تحول پیچیده آگاهی تاریخی انسان درنظام سوسیالیستی رامطرح میکند.اوبدون فراموش نمودن طنز به شرح زندگی انسانهای ساده جامعه میپردازد و برای فهم شرایط زمان حال،بخاطرات گذشته خود رجوع میکند. اوراوقایع نگار سالهای بازسازی اقتصادی آلمان شرقی نیزنامیده اند. وی خواهان همکاری فرهنگی دراروپا است.اوباسبک روایتی مدرن دائم اززمان حال به گذشته پلی میزند و میکوشد تاباکمک تاریخ گذشته کشور، مسئولیت وتقصیر فرددرجامعه راعمده نماید.هرمان کانت هنر را عیاشی و هرزه گی قانونمند و منظبط میداند. اوباکمک طنزی سرگرم کننده خالق رمانهای آموزشی وتربیتی است . رمان " آولا "ی او یکی از پر خواننده ترین آثار آلمان شرقی بود.

 هرمان کانت تاکنون به دریافت جوایز: هاینه وزارت فرهنگ،جایزه ملی آلمان شرقی،وجایزه دوستی خلقهای شوروی سابق،نایل آمده است. اوسالها به نشر آثار طنز دار ژورنالیستی درمجلات مهم پرداخت و بعدازانحلال استالینیسم و کمونیسم دولتی آلمان شرقی به خلق خاطرات غیرانتقادی اش پرداخت.

ازجمله آثاراو: کمی دریای جنوب،یک سرپیچی،رمان آولا، اجازه نشر،اقامت،مجموعه،اتوبیوگرافی آسپان،یادی اززمان حال،کلاغ دریایی کوموران،اوکارینا،دوره برنز، بازی کلام، مجموعه داستان،در باره مدارک،الیزه زیبا،روز قدردانی،و ناخن ویا میخ سوم، هستند.

تماس :

asolt@web.de